Anton Werker: Kraakpand Hondstraat Maastricht
Brecht vroeg zich eens in een gedicht af wie de piramiden gebouwd hadden. Waren dat de farao’s of de slaven? Over onze grote bouwwerken en steden valt iets dergelijks te zeggen. De huidige grotere steden zijn allemaal een product van een ontwikkeling nog het duidelijkst te zien in bijvoorbeeld Manchester, Leeds en Liverpool, het oude industriële hart van Engeland. Je zou mogen verwachten dat als het kapitalisme zo zaligmakend zou zijn zeker daar de ellende verdwenen was.
Wat ik hiermee verder wil zeggen? Dat we ‘nach wie vor’ in een klassenmaatschappij leven en dat deze nergens zo duidelijk wordt als in een stad. Uitgerekend de mensen die het meeste bijgedragen hebben aan de welvaart, in dit geval de ‘bouwvakkers’, zagen er zo bitter weinig voor terug. Al hadden ze tien arbeidzame levens kunnen sparen dan nog hadden ze zich niet zo’n mooi optrekje kunnen permitteren als de welgestelden. Welgesteld waardoor? Erfelijk voorbestemd?
De laatste 50 jaar is het edele ambacht steeds meer vervangen door een industriële wijze van bouwen, massafabricatie in gewapend beton. Uniformering, noem maar op. Wonen als een min of meer geriefelijke vorm van gehuisvest zijn. Liefst gebonden door hypotheken, bezitsvorming dus, want dat geeft een brave volgzame kudde. Geen bevolkingslaag is volgzamer dan deze die iets te verliezen heeft. De angst voor waardevermindering regeert. Geen ‘allochtonen’ in de buurt, geen opvanghuis voor drugsverslaafden, geen asielzoekerscentrum, enz. Vanzelfsprekend ook geen kraakpanden. Homogene buurtjes, ons kent ons.
Dankzij het autootje is er nog nauwelijks contact met andere sociale lagen. Dat mechanisme wordt steeds meer verfijnd, ook en zelfs nadrukkelijk in de z.g. sociale huursector.
De andere kant van de medaille is de totale beheersing van de ruimte, die niet onder de huisvesting valt, door overheid, projectontwikkelaars, investeringsmaatschappijen, pensioenfondsen, etc. Zij beheersen de oude binnensteden en hebben de lagere inkomenscategorieën geheel verdreven. Zie Amsterdam, Purmerend en Almere. Het meest informatief in deze zijn de kadastrale gegevens. Bezie eens wat rond de Nieuwmarkt heeft plaats gevonden in de 70er jaren, de tijd overigens van de oorspronkelijke kraakbeweging.
Liggingswaarde is alles bepalend geworden boven de waarde van de opstallen. Alleen de façades tellen nog vanwege de schone schijn. Dat is kapitalistische stedenbouw. Alle individuele lasten voor de gebruiker, bewoner, kleine zelfstandige, zijn een afgeleide van dit proces. Anders gezegd, wat levert ons een dergelijke ruimtelijke indeling op en welke kosten brengt ze mee? En ik zei het al, die concentratie en splitsing van functies en het daarbij noodzakelijke transport?
Kan het anders? Een ’sociale’ indeling van de ruimte, een andere benadering van het fenomeen stad? Het wonen/leven halen uit de cyclus van warenproductie, de feitelijke oorzaak van woningnood? Dan hoort kraken zeker tot het verleden en krijgen weer zoiets als een samenleving. Wensdenken?
Even om het geheugen op te frissen:
Een gesprek met krakers en de advocaat van de eigenaar van het pand Hondstraat 15 in Maastricht.
ROZ – 21 september 1977
Nou niet bedreigd, hij had aldaar zelfs een lekkere kop koffie gedronken…
De Limburger 28 mei 1980
Kraakpand Hondstraat Maastricht ontruimd
Met een goed voorbereide bliksemactie hebben twintig mensen van de Maastrichtse gemeentepolitie gistermorgen rond tien uur binnen twee tellen het zwaar gebarriceerde kraakpand aan de Hondstraat 15 geweldloos ontruimd. De al wekenlang dag en nacht wacht draaiende krakers werden compleet verrast.
Het monumentale pand aan de Hondstraat 15 en het aangrenzende schoolgebouw werden vijf jaar geleden gekraakt. Enige weken geleden spande eigenaar Brouwers Beheer BV uit Geleen, die drie jaar geleden de gebouwen kocht, een kort geding aan tegen de krakers. De rechter besloot dat de eigenaar tot ontruiming kon overgaan.? Dat had alles te maken met het zogenaamde ?spoedeisende karakter? van de bouwplannen van Brouwers. Dat het met die spoed kennelijk wel meeviel, mag blijken uit het feit dat de gebouwen nog ruim elf jaar leeg hebben gestaan. Nu zijn de panden eigendom van de Stichting Heubi, die de Europese Instituten in Maastricht onderdak bezorgt. Na de renovatie bestaat het huis uit zes appartementen voor werknemers van het Europees Instituut voor Bestuurskunde, dat aan het Onze Lieve Vrouweplein zetelt en al lang wil uitbreiden.
Uitgelichte foto: Anton Werker – Ingevoegde foto: bron
