16 June 1954
The first ‘Bloomsday’ took place, to mark the fiftieth anniversary of the events in James Joyce’s Ulysses.
Een van de grote dagen van de radio. De Ierse omroep RTÉ ging de honderdste verjaardag van James Joyce vieren met een integrale opname van de Ulysses, zestig jaar na zijn verschijning in Parijs. Tot in de dertiger jaren gold zowel in Engeland als in Amerika een publicatieverbod. Vandaar.
De WDR uit Keulen zou deze rechtstreeks overnemen. Daar zat ik, hun gids bij de hand en het tapedeck met de nodige banden startklaar. Grandioos was het met ondersteuning van de vertaling door John Vandenbergh. Voor mij het mooist blijft de slotmonoloog, de 18e episode Penelope, van Molly Bloom.
We maken eerst kennis met Stephen Dedalus die, teruggekeerd uit Parijs na de recente dood van zijn moeder, moet besluiten of hij zijn carrière als artiest thuis in Dublin of in de vreemde zal voortzetten. De ware held van het verhaal is Leopold Bloom, een rasechte Dubliner. De paden van de twee mannen kruisen elkaar de hele dag totdat zij elkaar daadwerkelijk ontmoeten, maar slechts om elkaar vaarwel te zeggen.
Mijn ervaring leert dat er geen betere manier is om dit gigantische werk tot je te nemen als het in zijn geheel te beluisteren. De taal van Joyce lijkt wel muziek en die gaat als je de taal niet voldoende beheerst en zeker in vertaling grotendeels verloren. De RTÉ heeft gelukkig die opname uit ’82 gedigitaliseerd en op CD laten uitbrengen. Of ze nog verkrijgbaar is weet ik niet, maar YouTube verschaft hulp. Voor het gemak zet ik de in drieën geknipte opname hier neer. Jammer genoeg is de geluidskwaliteit niet optimaal, maar zou ik willen zeggen, luister eens.
Statig kwam de vlezige Buck Mulligan van het trapgat, in de handen een bekken vol schuim waarop gekruist een spiegel en een scheermes. Een gele sjamberloek, met losse ceintuur, werd van achteren door het zachte ochtendbriesje lichtelijk opgehouden. Hij hield het bekken omhoog en psalmodieerde:- Introiho ad altare Dei.Hij bleef staan, tuurde langs de duistere wenteltrap naar beneden en riep op ruwe toon:
– Kom op, Kinch. Kom op, afschuwelijke jezuïet die je bent.
Plechtstatig schreed hij naar voren en besteeg de ronde geschutsbedding. Hij maakte rechtsomkeert en zwaarwichtig zegende hij driemaal de toren, het terrein daar omheen en de ontwakende bergen. Toen ontwaarde hij Stephen Dedalus…
Een update
De opname van de Ierse omroep, die opgenomen was in dit bericht, is grotendeels van internet verdwenen. Als compensatie een verfilming van de slotmonoloog…
… a quarter after what an unearthly hour I suppose theyre just getting up in China now combing out their pigtails for the day well soon have the nuns ringing the angelus theuve nobody coming in to spoil their sleep except an odd priest or two for his night office the alarmclock next door at cockshout clattering the brains out of itself let me see if I can doze off 1 2 3 4 5 what kind of flowers are those they invented like the stars the wallpaper in Lombard street was much nicer the apron he gave me was like that something onlu I only wore it twice better lower this lamp and try again so as I can get up early Ill go to Lambes there beside Findlaters and get them to send us some flowers to put about the place in case he brings him home tomorrow today I mean no no Fridays an unlucky day first I want to do the place up someway the dust grows in it I think while Im asleep then we can have music and cigarettes I can accompany him first I must clean the keys of the piano with milk whatll I wear shall I wear a white rose or those fairy cakes in Liptons I love the smell of a rich big shop at 71/2d. a lb or the other ones with the cherries in them and the pinky sugar 11d a couple of lbs of course a nice plant for the middle of the table Id get that cheaper in wait wheres this I saw them not long ago I love flowers Id love to have the whole place swimming in roses God of heaven theres nothing like nature the wild mountains then the sea and the waves rushing then the beautiful country with fields of oats and wheat and all kinds of things and all the fine cattle going about that would do your hart good to see rivers and lakes and flowers all sorts of shapes and smells and colours springing up even out of the ditches primroses and violets nature it is as for them saying theres no God I wouldnt give a snap of my two fingers for all their learning why dont they go and create something I often asked him atheists or whatever they call themselves go and wash the cobbles off themselves first then they go howling for the priest and they dying and why why because theyre afraid of hell on account of their bad conscience ah yes I know them well who was the first person in the universe before there was anybody that made it all who ah that they dont know neither do I so there you are they might as well try to stop the sun from rising tomorrow the sun shines for you he said the day we were lying among the rhododendrons on Howth head in the grey tweed suit and…
… and I say stoop and washing up dishes they called it on the pier and the sentry in front of the governors house with the thing round his white helmet poor devil half roasted and the Spanish girls laughing in their shawls and their tall combs and the auctions in the morning the Greeks and the jwes and the Arabs and the devil knows who else from all ends of Europe and Duke street…
… and then I asked him with my eyes to ask again yes and then he asked me would I yes to say yes my mountain flower and first I put my arms around him yes and drew him down to me so he could feel my breasts all perfume yes and his heart was going like mad and yes I said yes I will Yes.
Illustraties afkomstig van het booklet (RTE)
