Margarethe von Trotta: Die bleierne Zeit (1981)
Marktwerking, ongereguleerd of niet. En dat laatste betekent niet alleen rechtstreeks ingrijpen door de staat, maar ook kredietverstrekking door banken, het speculeren op de beurs, kartelafspraken, wurgcontracten, tolmuren, subsidiëring van onderzoek, subsidiëring van voedsel, octrooieren, monopolies, en, en … Waar is marktwerking, vrije marktwerking?
in weird contrast taken from 2 miles away in NJ, 1946
Waarschijnlijk wordt gedacht aan de wekelijkse groente- en vismarkt. Die hebben nog de schijn van vrij, maar voor het overige is het een grote leugen, waarmee gemanipuleerd en gegoocheld kan worden zoals het uitkomt.
Bezie het hele productieproces van welk agrarisch of industrieel product ook. De eigendomsverhoudingen, het winnen van grondstoffen, het transport, de tussenhandel, de loonpolitiek, noem maar op. Waar zijn die vrijheden? De enige die in de buurt komt is die van de vrije arbeidsmarkt. Vrij om je arbeidskracht te verkopen.
Neem nu de hypotheekrente-aftrek. Een mooier voorbeeld kun je toch niet hebben. Het hele proces van plannenmakerij (stedenbouwkundig en bouwkundig), grondverwerving, bouwen, wegenaanleg en verdere infrastructuur is volledig los gezogen van de werkelijke kosten.
Wie vult zijn zakken, wie krijgt het meeste uit de staatsruif? Wie bepaalt het aanbod, wie bepaalt de kunstmatige schaarste?
Laten we dus de idee van de vrije markt maar even rusten, dat lijkt me verstandiger om de werkelijkheid beter te doorzien. En laten we eens proberen een beschaafdere maatschappij te creëren, waarbij iedereen zich betrokken voelt, een samenleving die de zorg voor kinderen en bejaarden en bovenal voor zieken en gehandicapten als wezenlijk beschouwd en niet als een kostenfactor. Dan hebben we geen zorgverzekeraars meer nodig en brengen we de farmaceutische industrie onder maatschappelijke controle.
Doet U mee?
Die gestaag groeiende inkomens komen alleen voort uit een opvatting van ik tegen de rest, de rat-race, de handigste en gewiekste komen boven drijven, niet de meest sociale, zeker die niet. De kwaliteit van de samenleving en de kwaliteit wat ze belieft te produceren, dat is het doel wat we voor ogen zouden moeten hebben.
Kent U het verhaal van een Mexicaanse mandenvlechter? Een gringo was onder de indruk van het werk van deze man en vroeg hem wat de kosten waren en of hij reductie kon krijgen als hij enkele tientallen zou kopen. Dat kon. En als hij nu regelmatig een grote hoeveelheid zou afnemen? Tja, zei de Mexicaan, dat wordt moeilijk. Dan moeten ze per stuk minstens het drievoud gaan kosten. Daar begreep de gringo dus niets van.
De moraal van het verhaal moge duidelijk zijn.
