De Sphinxfabriek in Maastricht, ruim een eeuw geleden.
Joos Philippens
Het bedrijf Sphinx verdween in 2015 uit Maastricht, volgend jaar houdt het roemruchte merk helemaal op te bestaan. Maar de naam, die dateert uit 1899, behoudt zijn prominente plek in de provinciehoofdstad.
Geberit, de huidige eigenaar van het merk Sphinx, maakt vanaf april volgend jaar geen producten meer onder die naam, zo onthulde het vakblad installatie.nl maandag. Daarmee maken de Zwitsers waar wat ze bij de overname in 2015 aankondigden. „Een rationele beslissing, die te begrijpen valt”, reageert Reginald Thal, die zichzelf met enige ironie de laatste algemeen directeur van Sphinx noemt. Tot 2015 leidde hij een verkoopkantoor vanuit Maastricht, nadat de productie in de stad al in 2009 was gestaakt. Dat kostte honderd mensen hun baan. Dat was nog maar een schim van weleer. Het bedrijf telde ooit 4000 werknemers.
De Nederlandse industriële revolutie begint zo ongeveer in het Maastricht van 1834, als Petrus Regout een glasfabriek sticht. In 1886 komt daar de productie van servies en tegels bij, in 1903 volgt het sanitair. In die tijden is er nog geen sprake van goede sociale voorzieningen en de firma Regout komt later synoniem te staan voor kinderarbeid en slechte arbeidsvoorwaarden.
Vanaf 1879 voert de firma het beeldmerk van de sfinx, een naam die mogelijk is ontleend aan een beeldje dat in de nalatenschap van Regout senior is gevonden. Het beeldmerk slaat goed aan en twintig jaar later gaat het bedrijf ‘De Sphinx, v/h Petrus Regout en Co’ heten.
In de twintigste eeuw is de Sphinx-historie roerig: twee wereldoorlogen leggen de productie stil, in 1958 volgt de fusie met grote concurrent Céramique. Vanaf de jaren zeventig komt het bedrijf in telkens weer andere handen: Britse, Zweedse en ten slotte Zwitserse.
Een aantal van de oudste fabrieksgebouwen is behouden gebleven. Ze gaan woonwarenhuis Loods5 en de koffiebranderij Blanche Dael huisvesten. In de voormalige timmerfabriek en ketelkamer van Sphinx zijn nu poppodium De Muziekgieterij en filmhuis Lumière actief. Wie oog heeft voor detail kan vlakbij, in het Frontenpark, nog rails zien liggen van het voormalige treinstation, terwijl in de vroegere vestingwerken de oude haven nog duidelijk te onderscheiden is.
Maar wellicht het meest tastbaar leeft Sphinx voort in het gebouw van The Student Hotel, waar ooit wc-potten werden gemaakt. Daar is een speciale gang van 120 meter ingericht vol foto’s en teksten over de geschiedenis van de fabriek. De fijnproever kan zich in het Sociaal Historisch Centrum Limburg verlustigen aan duizend foto’s, de ontwerpen van alle Sphinx-producten en liefst 18.000 decors met motieven en tekeningen.
Bron: Het betreft hier een ingekorte versie van een artikel uit © De Limburger
Uitgelichte foto: Sociaal Historisch Centrum Limburg
