De rechtvaardige is een eeuwige grondvest

Holwierde: Stefanuskerk
“Gelijk een wervelwind voorbijgaat, alzo is de goddeloze niet meer; maar de rechtvaardige is een eeuwige grondvest” – De oorlog te Holwierde, voorjaar 1945

jur kuipers

Met enige regelmaat kom ik in de Stefanuskerk van Holwierde.
Tijdens het fietsen kom ik er vaak langs en kan het dan niet laten even naar binnen te gaan.

De onstaansgeschiedenis van dit oorspronkelijk Romaanse gebouw dat later “verheven” werd tot gotische kathedraal gaat terug tot de 11e eeuw en is daarmee een van de oudste kerken van de provincie Groningen.
De muren van deze kerk bestaan deels nog uit tufsteen blokken dat duidt op de grote ouderdom.

De vrijstaande toren van maar liefst 70 meter hoog, het was één van de drie “Juffertorens” (die van Schildwolde en Onstwedde staan nog), werd in 1854 afgebroken.
Op het dak staat nu een “dakruiter”.

In en rond Holwierde werd aan het einde van de Tweede Wereldoorlog tussen de Duitse bezetter en de Canadezen zware strijd geleverd.
Veel doden en enorme schade tot gevolg.

In de loop van de tijd heeft de kerk diverse aanpassingen ondergaan.
Door verval in de negentiende eeuw zijn delen ervan gesloopt en ook tijdens de laatste oorlog werd de grote kerk van het dorp Holwierde zwaar geschonden.
Het dorp Holwierde heeft na de oorlog zo goed en zo kwaad het ging het gebouw “in luister hersteld”.

In de kerk hangen twee borden die op mij indruk maken.
Één is een plaquette met daarop de namen van de Canadese militairen die bij Holwierde tijdens die strijd het leven verloren.

De ander is een ingelijst houten bord met daarin een met de hand ingekraste tekst met een huiveringwekkende boodschap, – één van de “Spreuken” uit de Bijbel (10:25):
“Gelijk een wervelwind voorbijgaat, alzo is de goddeloze niet meer; maar de rechtvaardige is een eeuwige grondvest”.
Daarop de datum 23-4-1945

Het bord was een deel van het schot achter het orgel dat werd bespeeld door NSB-er/organist Jan Talma.
Het is niet duidelijk wie die tekst in dat bord heeft gekrast, maar volgens zeggen is het in dezelfde handschrift als die van de verdwenen tekst die er daarvoor op stond en “Der Fürer” bewierookte…
Vlak voor de bevrijding zijn door Duitse militairen in deze kerk enkele bewoners van Holwierde gegijzeld.
Was het één van die gegijzelden of was het tóch die organist?
We zullen het nooit weten.

Op de overweldigende, maar wat primitief aandoende website van Harm Hillinga staat een indrukwekkend beeldend beschreven verslag van Melle Ariën Visser dat gaat over wat hij meemaakte tijdens de strijd tussen de Canadese bevrijders en de Duitse bezetter waarbij het dorp Holwierde zwaar te lijden heeft gehad.

Opdat wij niet vergeten!

Wat betreft de Stefanuskerk;
De kerk is altijd open (behalve het koor in de kerk dat op slot is, – er wordt daar op zondag nog gepreekt).
Voor wie geïnteresseerd is in oude architectuur en geschiedenis is – mijn mening – een bezoek aan deze kerk beslist de moeite waard.