Marginaal

Het rommelde in de marge, maar dat was niet genoeg, marginaal zoals dat heet en daaraan hoef je geen aandacht te besteden. Toch was dat niet slim. Het meest fatale is ooit marginaal begonnen, nauwelijks opgemerkt, tot het te laat is, niet langer terug te dringen. De vermaarde, of liever beruchte, doos van Pandora.

Dit was zo’n doos, eigenlijk nog een doosje, waar geen belang aan werd gehecht, tot het groeide, volwassen werd en het systeem omver gooide. Daarop had niemand gerekend.

Het begon met kritiek, maar wat wordt niet bekritiseerd? Er zijn er altijd wel die op wat dan ook wat hebben aan te merken. Dat hoort erbij, wat iedereen wist, waarom het met een schouderophalen werd afgedaan. Niet eens de moeite om er woorden aan vuil te maken. Ze waren het er niet mee eens. Nou en? Je kunt niet met iedereen rekening houden. Daarbij waren het niet diegenen waarvan zij afhankelijk waren.

Zij luisterden naar hun achterban. Dat was van belang, Wat wilden zij, vooral het invloedrijke deel. De jongens met de macht, de centen, niet wat ze onder mekaar als plebs betitelden. Zij die eigenlijk niet in het systeem pasten, niet erin thuishoorden, diegenen die ze het liefst wilden lozen, wat niet ging natuurlijk. Het systeem was niet volmaakt, want hoe ontdoe je je van dissidenten? Konden ze er de gewapende macht maar op afsturen, maar dat ging natuurlijk niet. Niet in het huidige systeem.

Zulk soort denken werd zelfs niet getolereerd, niet openbaar tenminste. Hoe zij er binnenskamers over dachten…, och, het kwam toch niet naar buiten. Het systeem was zogenaamd transparant, in zoverre dat ze openheid gaven van hun besluiten, niet hoe ze tot deze besluitvorming waren gekomen. Daar had niemand wat mee te maken.

Toen de marge groeide kwam dat dan ook als volslagen verrassing. Ze konden immers niet weten, hooguit vermoeden en dat was blijkbaar genoeg. De besluiten verraadden meer dan ze prijs wilden geven. Ze hadden het vermogen tot zelfstandig denken onderschat.

Niet dat de marginalen zelfstandig konden denken. Niet allemaal tenminste, maar er waren erbij die doorzagen en begrepen waartoe het systeem zou leiden. Zij waren de dupe als ze hen hun gang lieten gaan en daartegen verzetten zij zich.

Eerst nog als gepiep in de verte, nauwelijks gehoord, maar het zwol aan. Het jutte op, waardoor het verzet groeide. Dat konden ze nog aan met ondoordringbaar geklater van woorden, paaiende beloften, wat een tijdlang standhield. Gerustgesteld zakten ze terug in het pluche dat hun rechtmatig eigendom was, zo dachten ze tenminste.

Op de duur bleken woorden en loze beloften niet toereikend. Er ontstonden kieren en de marge groeide, vormde inmiddels een serieuze bedreiging die op opstand begon te lijken. Ze bestormden nog net niet hun pluche.

Toen begonnen de dreigementen als poging de marge terug in de doos te duwen. maar het paste niet langer; de weerstand te groot, of de doos te klein. Het bleken duveltjes die telkens opnieuw de kop opstaken en boven de rand van de doos uit piepten, waar ze zich lieten horen. Luider en luider en hun aanhang groeide tot ze niet langer de marge waren, maar de meerderheid vormden. Pluche had te laat de dreiging onderkent en moest het onderspit delven, al begrepen ze niet waarom.

Hen trof geen blaam, dat was zeker. Het was de schuld van opruiende marginalen die het systeem omver wilden werpen, een systeem dat iedereen diende, vond het Pluche. In hun kringen hoorden ze nooit kritiek, niemand verweet en het waren zij die ertoe deden.

Het was niet eerlijk wat gebeurde. Ze hadden zo hun best gedaan om zichzelf en de hunnen te bevoordelen. Ze hadden overal aan gedacht, aan alles wat ertoe deed, waarom was er dan opstand uitgebroken, werd het pluche bestormd en veroverd?

Ze zouden het nooit weten, nooit begrijpen wat hen was overkomen. Ze stonden erbij, staken bezwerend de handen op. “Stop! We bedoelen het goed.”

“Wij ook”, lachten de marginalen terwijl ze het pluche omringden en afvoerden naar het tribunaal, waar ze terecht stonden, onoverbrugbare leemten bleken, waarvan geen enkel pluche begreep hoe deze wanorde had kunnen ontstaan…