Het geweten en gewetenloos…

Friedrich Seidenstücker: Berlijn na 1945

Met dit citaat siert iemand zich die wars is van solidariteit buiten eigen kring en figuurlijk gesproken aan een oog blind is. Het citaat is terug te vinden onder een column op de site Krapuul over de slechtheid van de mens. Bestaat de mens wel?

Vervolgens de vraag, waaruit bestaat de goedheid en de slechtheid van deze mens? De man van het geleend commentaar laat het Primo Levi zeggen. Hij geeft geen context en bron aan. Waarschijnlijk heeft hij dat citaat ergens van internet geplukt.

Levi gaf zijn “Il sistema periodico” als motto mee: “Ibergekumene zoress is gut zu derzajhn”, lijden dat doorstaan is laat zich goed navertellen. Primo Levi pleegde hoogstwaarschijnlijk zelfmoord. Auschwitz, chemie, IG Farben. Lees dat boek, relevant voor onze uit kunststof bestaande wereld en het lijden van mensen. Zou de gever van “commentaar” van deze samenhang weet hebben?

De banaliteit van het kwaad (Hannah Arendt), daar kom je steeds weer op uit als je ziet wat all around us, in the air is. Pedofilie, Islam, Europa, War on Terror. Ook tussen deze onderwerpen  is een rechtstreeks verband te leggen. Er werd een doctrine geschapen ((Huntington) ter rechtvaardiging van wandaden, de zondebok werd aangewezen en onze geschiedenis (die van het fascisme) werd en wordt herschreven. En voort gaat de plundering van onze aardkloot tot profijt van weinigen. Energie, steeds meer energie, is de werkelijke drijfveer. In dat spel zijn de meeste mensen slechts objecten, ook de daders, man of vrouw. Zeer banaal, niet goed of fout.

In de inleiding op het eerste deel van “Vom Leben des Geistes” stelt Hannah Arendt de vraag:

Könnte vielleicht das Denken als solches – die Gewohnheit, alles zu untersuchen, was sich begibt oder die aufmerksamkeit erregt, ohne Rücksicht auf die Ergebnisse und den speziellen Inhalt – zu den Bedingungen gehören, die die Menschen davon abhalten oder geradezu dagegen prädisponieren, Böses zu tun?

Het woord geweten wijst in die richting, vervolgt ze, het betekent toch “bij zich weten”, en is bij elk denkproces het geval. Wordt deze hypothese niet gesteund door het feit dat slechts “een goed geweten” in de regel werkelijk slechte mensen ten deel valt, criminelen en dergelijke elementen, terwijl slechts “goede mensen” tot een slecht geweten in staat zijn?

Een moreel vraagstuk zo oud als de mensheid werpt Hannah Arendt hier op. Zijn daders, anders gevraagd, juist om deze reden zo handig in het rein wassen van hun geweten door feitelijk verraad te plegen aan hun geweten, immers ze weten beter? Zijn daders daarom zo goed in staat hun weten af te schermen, verborgen te houden voor de buitenwereld? Kan om deze reden propaganda en bewust ingezette misleiding zo effectief haar werk doen? Wir haben es nicht gewußt wordt na de daad geroepen, niet door de gewetenlozen, maar door de ziende blinden. Ze weigerden na te denken, stonden hun oordeel bereidwillig af en pleegden daden die ogenschijnlijk tegen hun geweten indruisten. Ze weigerden doodeenvoudig kennis tot zich te nemen, te onderzoeken. Weigerden? Dagelijks vertikken dit hele volksstammen te doen, de daar uit ontstane misère kennen we.

Niet goed of fout en toch volgen mensen, die hun geweten feitelijk hebben uitbesteed, dit mechanisme om te oordelen en zondebokken aan te wijzen als oorzaak voor het kwaad. Met de paplepel is hun een zwart-wit tegenstelling ingegeven, waarvan ze niet meer los komen. Gehoorzamen was en is plicht, afwijkend gedrag wordt afgestraft. Het geloof in de superieuren zit diep in hen verankerd, ook al geven ze voor vrije mensen te zijn met een eigen mening. Het werkelijke denken blijft met hun geweten uitbesteed. Ze kunnen niet anders. De wereld is an sich goed, slechts kwaadwillenden bederven de pret. Van bankdirecteur tot pedofiel. Dat zij mogelijk in dezelfde rol zouden kunnen zitten en precies hetzelfde zouden handelen als die bankdirecteur of pedofiel komt niet in hun op.

Zondebokken dienen zich aan, naar gelang de omstandigheden. Bij de doctrine van Huntington hoort onlosmakelijk die van de pedofiel. Was Mohammed immers geen pedofiel? De kinderlijke onschuld besmeuren, het weerloze kind verkrachten, kan het erger? Ja, kinderen offeren, maar die mythe hebben we achter ons gelaten. Nu is het het spook van de pedofiel dat alom opduikt en helaas ook vaak genoeg als crimineel. De zondebok a.h.w. op een presenteerblaadje. En waar rook is, is vuur. Demmink. Over kinderleed, hier en elders, wordt niet of ternauwernood gesproken. Elke voorstelling van de wereld waarin die kinderen opgroeien en waar ze het later mee moeten doen, ontbreekt. De wereld is nu eenmaal een gegeven, aan de door mensen geschapen orde valt niet te tornen. Niet verwonderlijk dat ze zo “denken”, immers ze hebben er niet over leren nadenken. Ze reproduceren slechts en via hun kinderen wordt deze fatale houding vermenigvuldigd, beter bekend als onze waarden en normen.

Solidair zijn met de vertrapten uit zich in collectes, inzamelen van kleren, maar nooit in een verandering van de leefwijze. Aan verworven bezit en rechten mag niet getornd worden, toch zijn ze gebouwd op het leed van die vertrapten, volwassenen en kinderen, onschuldige kinderen dus. Wijs je in die richting, wil je tot nadenken aanzetten, loze praatjes doorprikken, dan zondig je tegen die waarden en normen. Joods-christelijk heten ze te zijn en daar zit wel wat in. Eigenlijk moet je goed gek zijn om tegen de heersende stroom in te zwemmen. Je bent je leven niet meer zeker en je brengt de orde in gevaar, terwijl rust en overzicht een gebod zijn. Iedereen op de hem of haar toegewezen plek. Je wordt tot zondebok.
 

• Het geval #Demmink…

• HET ONGEWENSTE VOLK, AUSCHWITZ EN KAPITAAL…

• SJAAKIE VAN DEMMINK EN KINDERLEED

• DE VRIJHEID WORDT DUUR BETAALD…

• TER INFORMATIE VAN TWITTER