Het oratorium kent dezelfde bron als de opera, het zeventiende eeuwse Italië. Plezier maken in de vastentijd mocht niet openlijk, maar het publiek moest onderhouden worden, dus werd teruggegrepen op bijbelse thema’s. Zijn bekroning vond deze vorm in de tijd van de barok. Met name Haendel bouwde erop voort. In protestantse kring werd er anders tegenaan gekeken. De Matthäus Passion werd zelfs veel te theatraal gevonden. Dit werk wordt overigens in het hedendaags Italië zeer theatraal uitgevoerd, gekostumeerd en wel. In latere tijden, na de herontdekking door Mendelssohn, werden in die kringen uitvoeringen van deze passiemuziek het hoogtepunt van het jaar.
Een theatrale uitvoering van de Messiah van Haendel.
Dood en leven…
Sinds de dominantie van de Wiener Klassik, Mozart, Beethoven, verdwijnt het oratorium uit het zicht bij de componisten. De laatste, die er iets nieuws aan toegevoegd had was Haydn. Hij maakte van het oratorium iets universeels, niet religieus gebonden, eerst met Die Schöpfung en nadrukkelijk met Die Vier Jahreszeiten. Hij kreeg pas in de vorige eeuw een volgeling, Arthur Honegger. Mozart ontving er geen opdrachten voor, maar kon wel met de materie uit de voeten, getuige zijn lezing van de Messiah van Haendel.
W. A. Mozart – KV 572
Ouvertüre (Grave – Allegro moderato) (0:00)
Teil I
Accompagnato (Larghetto) Tröstet, tröstet, tröstet Zion \ Tenor (3:08)
Arie (Andante) Alle Tale macht hoch und erhaben \ Tenor (5:22)
Chor (Allegro) Denn die Herrlichkeit Gottes des Herrn (8:43)
Accompagnato (Allegro meastoso) So spricht der Herr, Gott Zebaoth \ Bass I (11:17)
Arie (Larghetto – Prestissimo) Doch wer mag ertragen den Tag \ Bass I (12:43)
Chor (Allegro) Und er wird reiningen (16:58)
Rezitativ Denn sieh! Eine Jungfrau \ Soprano II (19:15)
Arie & Chor (Andante) O du, die Wonne verkündet in Zion \ Soprano II, Coro (19:40)
Accompagnato (Andante larghetto) Blick auf! Nacht bedecket \ Bass I (26:03)
Arie (Larghetto) Das Volk, das im Dunkeln, im Dunkeln wandelt \ Bass I (27:26)
Chor (Andante allegro) Uns ist zum Heil ein Kind geboren (31:08)
Pifa (Larghetto e sempre piano) (34:59)
Rezitativ Es waren Hirten beisammen \ Soprano II (37:27)
Accompagnato (Andante) Und sieh! Der Engel des Herrn \ Soprano II (37:41)
Rezitativ Und der Engel sprach zu ihnen \ Soprano II (38:03)
Accompagnato (Andante) Und alsobald war da bei dem \ Soprano II (38:40)
Chor Ehre sei Gott in der Höhe! (38:57)
Arie (Allegro) Erwach’, erwach, zu liedern der Wonne \ Tenor (40:41)
Rezitativ Dann tut das Auge des Blinden sich auf \ Soprano I (44:48)
Arie (Larghetto) Er weidet seine Herde, ein guter \ Soprano I (45:17)
Chor (Andante) Sein Joch ist sanft, leicht seine Last (50:35)
Teil II
Chor (Largo) Kommt her und seht das Lamm! (52:56)
Arie (Largo) Er ward verschmähet und verachtet \ Soprano II (55:50)
Chor (Largo e staccato) Wahrlich, wahrlich! (1:04:59)
Chor (Alla breve moderato) Durch seine Wunden sind wir geheilet (1:06:56)
Chor (Allegro moderato – Adagio) Wie Schafe geh’n, floh’n wir (1:08:50)
Accompagnato (Larghetto) Und alle, die ihn seh’n,verspotten ihn \ Soprano I (1:12:15)
Chor Er trauete Gott, dass der ihn befreite (1:13:00)
Accompagnato (Largo) Die Schmach bricht ihm sein Herz \ Soprano II (1:15:15)
Arie (Largo) Schau hin und sieh! \ Soprano II (1:17:04)
Accompagnato Er ist dahin aus dem Lande der Lebenden \ Soprano I (1:18:29)
Arie (Andante larghetto) Doch du liessest ihn im Grabe nicht \ Soprano I (1:18:49)
Chor (A tempo ordinario) Machet das Tor weit dem Herrn (1:21:25)
Rezitativ Zu welchen von den Engeln \ Soprano II (1:24:06)
Chor (Andante allegro) Der Herr gab das Wort (1:24:28)
Arie (Larghetto) Wie lieblich ist der Boten Schritt \ Soprano I (1:25:34)
Chor (A tempo ordinario) Ihr Schall ging aus in jedes Land (1:28:00)
Arie (Allegro) Warum entbrennen die Heiden \ Bass I (1:29:35)
Chor (Larghetto e staccato) Brecht entzwei die Ketten alle (1:34:40)
Rezitativ Der da wohnet im Himmel \ Tenor (1:36:20)
Arie (Andante) Du zerschlägst sie mit dem Eisenszepter \ Tenor (1:36:33)
Chor Halleluja! (1:38:22)
Teil III
Arie (Larghetto) Ich weiss, dass mein Erlöser lebet \ Soprano I (1:41:36)
Chor (Grave – Allegro) Wie durch Einen der Tod (1:47:49)
Chor (Grave – Allegro) Denn wie durch Adam alle sterben (1:49:51)
Accompagnato Merkt auf! \ Bass II
Arie (Pomposo ma non allegro) Sie schallt, die Posaun’ \ Bass II (1:50:26)
Rezitativ Dann wird erfüllt das Wort \ Soprano II (1:52:39)
Duett (Andante) O Tod, wo ist dein Pfeil \ Soprano II, Tenor (1:52:58)
Chor (Andante) Doch Danksei Dir Gott (1:55:10)
Accompagnato* (Adagio) Wenn Gott ist für uns \ Soprano I (1:57:40)
Chor (Largo – Andante) Würdig ist das Lamm (1:59:05)
Chor (Allegro moderato) Amen (2:02:34)
Uitvoerenden: Lynne Dawson, Bernarda Fink (sopraan); Hans Peter Graf (tenor); Chris de Moor, Stephen Varcoe (bas); Choeur de Chambre de Namur; La grande écurie et la chambre du Roy o.l.v. Jean-Claude Malgoire
Uitgelichte afbeelding: Georges Friedrich Haendel