Interieur van het Théâtre des Champs-Elysées
1913. Aan de vooravond van de Grote Oorlog, het Fin de Siècle is ten einde. Een nieuw elan is gevraagd, Marinetti heeft dan al zijn Futuristisch Manifest gepubliceerd, de machine wordt tot maatstaf alle dingen uitgeroepen, de mens als machine wordt het ideaal, de oorlog wordt gezien als het grootst mogelijke kunstwerk. Snelheid wordt bepalend en de ruimte daaraan ondergeschikt gemaakt. Olie wordt het bloed dat door de aderen vloeit. Pervers?
Maar nee, we zijn de kinderen van die tijd, we hebben ons mens zijn als dierlijk wezen bijna afgeschaft. De doorbraak kwam dankzij die Grote Oorlog. De chemie en vervangende onderdelen voor het vleselijke lichaam. De snelheid, de snelheid als wapen, is inmiddels zo geavanceerd dat tijd een verwaarloosbare factor geworden is. Nog een stap en we vervullen de profetie van het eeuwige leven als we beloven gehoorzaam te zijn. Dan mogen we het hemelrijk betreden dankzij ons vernuft.
De contouren van dat hemelrijk staan in de steigers. In LA, NY, Dubai en China kunnen we de voorbeelden aanschouwen. Over de hele wereld verspreid wordt eraan gewerkt. De megapool Oilcity.
De cesuur met de cultuur, feitelijk de culturen, van de tot de ondergang gedoemde huidige mensheid werd ook al honderd jaar geleden gevestigd. Stravinsky is er de profeet van. Zijn muziek werd niet meteen als zodanig herkend, maar het ritme van de machine is onmiskenbaar aanwezig. Een ritme waar we nu al volledig voor geconditioneerd zijn was nieuw en tezamen met de ten tonele gebrachte archaïsche rite kreeg het voor de tijdgenoten iets barbaars.
Het spektakel bracht een ongekend schandaal teweeg. Het werd uitgevoerd in het Théâtre des Champs-Elysées, het theater van de eeuwige jachtvelden. Toepasselijker kon bijna niet. Het theater beleefde met de uitvoering van Le Sacre du Printemps zijn eerste voorstelling en was tot stand gekomen dankzij Gabriel Austruc, over wie recent een boek verschenen is met zijn geschriften. Niet toevallig is dat bouwwerk vormgegeven in de Art nouveau stijl. Ook hier de breuk met het verleden, functionaliteit werd de norm.
Vorig jaar werd in hetzelfde theater een reconstructie gegeven van dit inmiddels tot het klassieke repertoire horende ballet. De choreografie stamt van Niinsky. Over erotische bestialiteit werd niet meer gesproken. Alles went, dankzij de snelheid van de tijd waarmee we hebben leren leven.
Een korte informatieve serie programma’s over de Parijse jaren van Stravinsky:
Stravinsky à Paris en 1913
Le travail sur le Sacre et la saison 1913 des ballets russes
Uitgelicht: screenshot registratie ballet
