Een belangrijke toespraak

Tijdens de Pronkzitting stapte de haan naar voren en bekritiseerde de premier. Niemand wist wie zich onder de hanenkop verschool, al hadden enkele een vermoeden. De maskerade stelde hem in de gelegenheid vrijuit te te spreken en dit is wat hij zei: 

“Geachte eerste minister. Ik begin met ‘geachte’, maar de vraag die ik mezelf stel is of u deze aanhef waard bent. In de twaalf jaar van uw regentschap, heeft u en uw mederegenten veel van waarde afgebroken, terwijl u aan de andere kant weinig, om niet te zeggen, niets heeft toegevoegd of opgebouwd. Onder uw aanhoudende grimas verkocht u de afbraak als vooruitgang, maar in de praktijk bleek dat u geen enkele crisis gewassen bleek. Welvaart hield weliswaar aan, maar daarbij trok u een gevaarlijke wissel op de toekomst en de vraag is hoelang het duurt voor we de rekening krijgen gepresenteerd, als dat proces al niet is ingezet.

Het is gemakkelijk de huidige energiecrisis rechtstreeks aan Rusland te wijten en de verzachtende omstandigheid aan te voeren dat de hele wereld eronder gebukt gaat. Dat laatste is waar. U heeft uw oren laten hangen naar wat we het meest gangbare stelsel kunnen noemen, dat van het neoliberaal kapitalisme. Dat maakt u tot volger, niet tot leider. Uw beleid is afgestemd, zoals van de meeste volgers in de zogeheten ‘vrije democratische wereld’ op de hoogst biedende, de Verenigde Staten en haar satellieten. Kritiekloos volgde u hun credo, ging uit van het in uw ogen meest veilige parcours, dat ons inmiddels midden in het moeras heeft gedreven, met een opeenvolgende reeks crisissen tot gevolg.

Ik weet wat u zult aanvoeren. We zijn een klein land, afhankelijk van een ruime buitenlandse afzetmarkt en dat is waar, maar ontslaat u niet van het door u geambieerde leiderschap. Een leider durft tegen de wind in laveren. U bent een meeloper die keurig volgde in het kielzog van de grote mogendheden die de koers bepaalden. Daarin staat u niet alleen. De ons omringde landen volgen dezelfde laffe koers. Dat ontslaat u echter niet van uw verantwoordelijkheden.

De uitholling van onze gezondheidszorg en andere nutsvoorzieningen is geheel en al aan u en uw voorganger te wijten. De doorgedreven industrialisering van de landbouw is al eerder ingezet, maar had een halt kunnen worden toegeroepen en zelfs teruggedraaid. Uw beleid was gericht op voortzetting, terwijl de architect, de heer Mansholt aan het eind van zijn leven begreep dat hij de verkeerde weg had gekozen.

Het hapert op alle beleidsonderdelen en sommige zijn onherstelbaar vastgelopen, terwijl u nog steeds geen enkele blijk geeft van stuurmanskunst. Het ontbreekt u aan visie en dat kan niet worden verhaald op korte termijn beleid. U zit namelijk al twaalf jaar op de hoogste trede. De langst zittende premier. Alleen absolute heersers doen het beter in jaren gemeten en zelfs die niet allemaal.

U had de tijd om zaken ten goede te keren. In plaats daarvan vond afbraak plaats onder uw bewind, waarvan, zoals gezegd, we inmiddels de rekening krijgen gepresenteerd. Ongelijkheid is toegenomen. Het is wachten tot het door u vurig verdedigde systeem crasht. Dat dit zal gebeuren staat vast. Alle lijnen wijzen in die richting. Uw crisismanagement is onbeheersbaar gebleken.

Nog wordt het systeem krampachtig in stand gehouden. Corona noopte om geld bij te drukken. Op basis waarvan? U en uw mede gelovigen tornen aan de basis van de door u fel verdedigde kapitalistische religie. U treedt uw eigen geloof met voeten en pompt miljarden in de door marktwerking gereguleerde economie, maar laat de burger in de kou onder het mom van geldgebrek. De budgettering kent een scheefgroei als nooit tevoren, terwijl toch, dat was de bedoeling, juist het neoliberale gedachtengoed ervoor moest zorgen dat er minder druk op de algemene middelen kwam. Het omgekeerde bleek het geval. Alles werd duurder, zeker de eerstelijns nutsvoorzieningen die toch eenieder ten goede moeten komen, maar wat blijkt; scholing is teruggelopen tot een niveau waarbij het ondoenlijk is voldoende leerkrachten te vinden, scholen open te houden. De gezondheidszorg, zoals eerder aangestipt is niet langer in staat de meest elementaire zorg te leveren, tenminste niet altijd en niet in voldoende mate, terwijl aandeelhouders zichzelf vetmesten. Hetzelfde geldt voor de energiesector, waar particulieren wordt gevraagd korter te douchen en de verwarming lager te zetten en dan nog de rekening niet kunnen betalen, terwijl de betreffende bedrijven hun winst onacceptabel zien groeien. Hoe kunt en durft u die scheefgroei op het huidige conflict te verhalen?

Van veiligheid is niet langer sprake. We beschikken inmiddels over een defensief apparaat dat niet tegen haar taken is opgewassen. Enerzijds door uitholling en anderzijds door onkunde, onaangepast aan de huidige noodzakelijkheden die de criminalisering en digitalisering inmiddels vereisen. Ook op dit gebied zijn zaken blijven liggen, is niet nagedacht over de gevolgen, met als resultaat dat minder sociale elementen vrij spel hebben. Ook dat is te wijten aan uw beleid en niet aan het huidige tijdsgewricht dat immers door mensen wordt gemaakt. Het ontstaat niet vanzelf, maar omdat u en de uwen steken hebben laten vallen en te laat hebben begrepen waartoe een en ander kan leiden. De tegenpartij, als die al bestaat, was u te snel af en was beter bij de les, zodat opportuniteiten ontstonden die u heeft laten gebeuren, waarvoor u en nogmaals, de uwen, het klimaat hebben geschapen. Ook dat is een rechtstreeks gevolg van vrije marktwerking. De fabel dat het ten goede komt aan de consument is vals gebleken, getuige het paniekvoetbal bij Financiën, waardoor duizenden gedupeerd raakten en gestigmatiseerd werden.

U heeft over de hele lijn gefaald, uw dogma is fout gebleken, waarbij u op voorhand meermaals werd gewaarschuwd voor de gevolgen. Dat getuigt van een eigenwijs conservatief karakter. Een meer dan gevaarlijke eigenschap die niet langer getolereerd kan worden. Het is de hoogste tijd dat u vertrekt en anderen aan het roer laat die wel over toekomstvisie beschikken, iets waarvan u twaalf jaar lang heeft bewezen dat dit bij u volkomen ontbreekt.”