En zo kwam Khomeyni tot de Iraniërs

Women protesting forced Hijab days after the revolution, Iran (1979)

In januari 1979 besloten de leiders van o.a. de USA, Frankrijk, de BRD en het UK, met vermoedelijk volledige ondersteuning van Israël, dat de tijd was aangebroken voor de sjah om op te stappen na de jarenlange onrustige en bloedige toestand in Perzië, die hij niet onder controle had weten te krijgen. De Witte Revolutie ter modernisering van de economie was definitief mislukt. De verwachtingen van de westerse leiders in de figuur Khomeyni, in ʻ63 gearresteerd en vervolgens gevlucht via Turkije naar Irak, waren hoog gespannen. Er moest tot elke prijs voorkomen worden dat Perzië zou terug vallen in een links georiënteerde republiek als onder Mossadegh. Een geestelijk leider met gezag kon dit voor het westen dreigende gevaar keren.

Khomeyni arriveerde oktober ʻ78 in Parijs, nadat hij Irak moeten verlaten. De Iraanse oppositie raakte verdeeld, een gedeelte liet zich inpalmen door de anti-imperialistische retoriek van Khomeyni, anderen hadden de overtuiging dat het naar voren schuiven van de ayatollah tot doel had de linkse oppositie onder controle te brengen. Het vervolg is bekend. Te memoreren is nog Irangate tijdens het bewind van Reagan en de historische band van Israël met Iran. En het opschorten van het nucleair onderzoek door Khomeyni in 1979, dat baseerde op een overeenkomst tussen de USA en Iran uit 1957!

Frankrijk en haar geheime dienst een speciale rol toebedelen in de ontwikkelingen van Iran na WO II lijkt me op zijn minst sterk overdreven. Misschien komt dat door een ietwat vertroebelde blik, waarvan de oorzaak mij niet duidelijk is.(*) De traditionele invloedssfeer van Frankrijk is meer te vinden in het Arabische deel van het Midden-Oosten, voorop natuurlijk de Libanon.

Meer dan de 1989 overleden Khomeyni kan ayatollah Ali Montazeri als het symbool van Iraanse revolutie gezien worden. Hij werd in 1985 door de religieuze leiders als mogelijke opvolger van Khomeyni verkozen. Een man die constant de rechten van de oppositie had verdedigd, de rechten van de niet-Moslims en ongelovigen. maar hij wordt uiteindelijk in 1989 niet de opvolger van Khomeyni. Onlangs verklaarde hij: 

“We zien dat de verantwoordelijken in dit land de slogans van de revolutie vergeten zijn. Als het ze te doen is om olie te verkopen en het geld weg te smijten aan grote projecten zonder enig nut, dat had de sjah ook kunnen doen. (…) De Islamitische republiek betekent dat het volk stichter en hoeder is in overeenstemming met de fundamenten van de Islam. (…) De revolutie heeft plaats gevonden omdat het volk eigenaar is van het land. In de grondwet behandelen talloze artikelen de mensenrechten en die kunnen we niet ignoreren.”

Lees ook: Protesterende studenten… Iran

Beeldmateriaal: Iran in 60s-70s (26 photos)

* Dit bericht was een bijdrage aan het NRC forum. Helaas valt niet meer te zien waarop ik reageerde. Meer in het algemeen ging het me in dit stukje om de vele nonsens te weerleggen die geopperd werd. Maar nogmaals, de NRC heeft gemeend die discussies weg te moeten halen.