Jean Gaumy: Teheran, zuidelijk district (1986)
Een studentenrevolte in Nederland… Flower power, dansen om een beeldje, bezetting van een kantoorpand en verder? Ja, er werd gekraakt. Geloof me, er zijn mensen die dit vergelijken met studentenprotesten in Griekenland, of om nog een ander beeld op te roepen, Iran.
Eens was Iran zeer westers, niet democratisch. Bij protesten onder de sjah werden de studenten niet neergeknuppeld, maar neergeschoten, bij honderden, ruim 30 jaar geleden. Twee jaar later werd Iran een oorlog opgedrongen onder aanvoering van Irak en in het belang van de VS & co. Diezelfde studenten melden zich massaal en vrijwillig voor het front.
Acht jaar duurde deze gruwelijke oorlog met biologische en chemische wapens. Meer dan één miljoen gesneuvelde Iraniërs. Zou er één familie in Iran zijn die geen slachtoffer heeft te betreuren?
Wie denkt, met een klein beetje gevoel in zijn donder dat Iran, eindelijk vrij, zich weer uitlevert? Het land met hoe dan ook de langste parlementaire traditie in het Midden-Oosten en zo vaak vernederd en veracht en leeggeplunderd door de Britten en de Amerikanen? Terug na de 25 jarige dictatuur onder de sjah zal dat betekenen. Laten we liever eens proberen de anti-westerse houding van de sjiieten te begrijpen. Weet u bijvoorbeeld nog hoe de Iraniërs indertijd spontaan reageerden op 9/11 en wat de dankbare reactie was van de president van de VS? Over verbazing gesproken, of over beschaving.
Vanwege de olie in het Midden-Oosten zijn twee wereldoorlogen gevoerd en ontelbare andere. Ook om studenten, arbeiders en academici in hun lievelingsobject te laten rondtoeren. Die samenhang begrepen de meeste studenten hier toen al niet en nu nog minder. Nog maar eens. Behoort de Iraanse staatsgreep in 1953 niet tot een van de grootste schanddaden van president Eisenhower? De president die bij zijn aftreden waarschuwde voor het militair-industrieel complex. Onder de dekmantel dat het niet ging om nationalisatie van olie maar om Sowjet invloed.
De journalist Stephen Kinzer van de NY Times heeft er over gepubliceerd. Ook toen waren er demonstraties. Duizenden, door de CIA betaalde figuranten, trokken de straat op. Prima beeldmateriaal voor het westen. Wie kwam aan de macht? Fazlollah Zahedi, een generaal met uitgesproken nazisympathieën. Een gruwelijk terreurregime het gevolg. Onder de sjah. Welke middelen staan de CIA nu ter beschikking om een staatsgreep te organiseren? Hoe zullen ze de moderne communicatie technieken gebruiken? Kunnen en moeten we niet hetgeen nu gebeurd in Iran onder deze invalshoek bekijken? Weten zullen we het niet, denkbaar is veel gezien de voorgeschiedenis.
In 2003 verscheen een bespreking van Dan De Luce uit Teheran over het boek van Stephen Kinzer en wel in de Guardian. Een citaat:
“A new book about the coup, All the Shah’s Men, which is based on recently released CIA documents, describes how the CIA – with British assistance – undermined Mossadegh’s government by bribing influential figures, planting false reports in newspapers and provoking street violence. Led by an agent named Kermit Roosevelt, the grandson of President Theodore Roosevelt, the CIA leaned on a young, insecure Shah to issue a decree dismissing Mossadegh as prime minister. By the end of Operation Ajax, some 300 people had died in firefights in the streets of Tehran.”
Verdere informatie is overvloedig bij de NYT en Guardian te vinden. Eerst informeren, vooral over de CIA, dan oordelen zou ik willen zeggen.
Uitgelichte foto: Jean Gaumy
