Ed van der Elsken: Parijs (1951)
Je wordt geboren buiten je wil, je groeit op in omstandigheden die je niet voor het uitzoeken hebt en op een gegeven moment moet je je eigen boontjes doppen in een constellatie die een gegeven is, politiek, economisch, sociaal, cultureel waarop je nauwelijks enige invloed kunt uitoefenen. Slechts enkelen weten daaraan te ontsnappen, de meesten van al die 7 miljard mensen hebben hun lot maar te aanvaarden. U zei vrije wil? Was dat maar waar. Het is de grootste leugen waarmee de mensheid zit opgezadeld, zeker sinds de verlichting en de overheersing van het blanke Westen.
Is dit een fatalistische zienswijze? Integendeel zelfs, als je de realiteit ontkent loop je met je kop tegen een muur van beton. Die realiteit daar draait alles om. Ze is historisch gevormd uit opgedane ervaringen, de strijd tegen de natuur, voor voedsel om te overleven. Een proces van vallen en opstaan. Met het verkrijgen van de zo vergaarde kennis ontstaat speelruimte, wordt voorkomen steeds weer in dezelfde vallen te trappen. Waar het dus op aankomt is het om vooreerst elkaar wijzer te maken, ideeën uit te wisselen, krachten te bundelen. Dan vallen keuzes te maken, individueel en gemeenschappelijk.
Het gebruik van geweld is in dit historisch proces een alles bepalende geweest, geflankeerd door schuld (het in de schuld steken, schuld aanpraten, schuldig voelen) en straf (van lijfstraffen tot atoombommen toe). Het ontnemen van identiteit, het ontkennen van die identiteit als uniek en waardevol (denk aan taal, muziek, voedsel, kleding) is het meest doeltreffende middel gebleken om macht te verkrijgen over de ander. Geen beter voorbeeld in deze is de creatie van een Spaanse standaardtaal om te kunnen heersen over vreemde volkeren.
Die zo hoog geprezen vrije wil blijkt niets meer of minder te zijn dan de wil om te roven en bezit toe te eigenen. De legitimatie kwam steeds achteraf van de zijde van de overwinnaars in die strijd. Daar hoort geen mededogen bij. Stel je voor, de nazi’s hadden gezegevierd van de Noordzee tot de Oeral. Europa had een ongekende economische bloei beleefd waarbij de huidige verbleekt. Wetenschappelijke kennis, kapitaal en grondstoffen waren in ruime mate voorhanden. Het geweld dat ze uit konden oefenen werd mede gefinancierd door het volk dat ze uitroeiden. Een historisch gegeven van kolonisatie tot War on Terror toe.
Griezelig is het. Maar welke lering is uit die geschiedenis getrokken? Een Nigeriaans spreekwoord zegt: “Not to know is bad, not to wish to know is worse.”
Zij wensen het niet te weten: U zei MENSENRECHTEN…?
Uitgelichte foto: bron onbekend
