Maastricht – Oostelijke Maasoever (2003)
Links het Waterpoortje en Kaleminkstraat, rechts het Bonnefantenmuseum, geheel rechts het gouvernement schuilgaand achter de Kennedybrug
Tweehonderd jaar koninkrijk. Ook Maastricht doet een duit in het zakje wat de viering betreft, o.a. met een aantal lezingen onder het motto “Maastricht tweehonderd jaar aan de grens in Nederland, centraal in Europa”. De grap is natuurlijk dat beide hierin vervatte uitspraken baarlijke nonsens zijn. Maastricht is grensstad geworden dankzij Hollandse interventie, tegen de wil van haar bewoners en die van het huidige Limburg. En centraal in Europa? Welk Europa? Het geografisch correcte dat zich uitstrekt van de Atlantische oceaan tot aan de Oeral of van een gebied dat zich meester waant over dit feitelijke Europa?
Je kunt ook zeggen, waarin een provinciestad groot kan zijn. In eigenwaan, in eigendunk. Stad en regio hebben weinig uitstaande met de rest van Nederland, veel delen ze met het Maas- en Rijnland dat momenteel, sinds 1839, buiten de staatsgrens valt. Historisch, socio-economisch en cultureel. Het is het gebied waar op het Europese continent de industriële revolutie begon en waarvan tijdens de bezetting van de stad in de dertiger jaren van de 19e eeuw grof misbruik werd gemaakt. Maastricht was haar intellectuele en culturele elite kwijt geraakt, vele ondernemers vertrokken met als gevolg een verpaupering van de stad. Met de naweeën daarvan leven we nog steeds.
Maastricht werd na de inlijving bij Nederland letterlijk aan de westkant een enclave op Belgisch gebied, maar er volledig van afgesloten en geïsoleerd. Pas geruime tijd na de Tweede Wereldoorlog werd het scheepvaartverkeer enigermate genormaliseerd, maar inmiddels was, dankzij de bekrompen Hollandse handelsgeest, Maastricht ook ruimtelijk volledig gescheiden van haar natuurlijk achterland door de aanleg van het Albertkanaal..
Europa zonder grenzen, ja voor het personenverkeer en het verkeer van goederen. Bezie echter de ruimtelijke ordening, de infrastructuur.
Waterwegen, spoorwegen, autowegen, het ene nog rampzaliger dan het andere. Uiteraard werd daar niet over gesproken op die lezingen. Koloniale heren mag je niet voor de kop stoten, zeker niet als gouverneur van zijne majesteit. Grenzen, ook al zijn ze niet meer direct zichtbaar bestaan nadrukkelijk nog steeds. Het enige dat praktisch geworden is voor de particulier is de euro. Het gesjoemel met wisselkoersen behoort tevens tot het verleden, tot verdriet van de middenstand.
Dagelijks werken en handelen met drie verschillende muntsoorten is beslist onhandig en kost extra geld. Die verworvenheid willen we hier niet meer kwijt. Maar de rest? Het aloude proces gaat bestendig verder, Europa of niet, met enorm kapitaalverlies, denk maar eens aan de ondertunneling van de A2 en veel verwoesting van het cultureel erfgoed en de natuur. Ook die zo vurig gewenste en ternauwernood gevestigde universiteit speelt hierbij een zeer negatieve rol.
Anders geformuleerd, Maastricht zal pas dan een Europese stad zijn als de huidige staatsgrenzen verdwenen zijn en Europa een federatie zal zijn van regio’s. Eerder niet, tot dan blijft het een stad in de periferie van een land. Leuk voor een dagje uit, je kunt er lekker eten en de mensen spreken er een amusant taaltje. Een stad waar kolonialen in de vorm van functionarissen van instellingen en het bedrijfsleven nog steeds de dienst denken uit te maken, zeker als ze neerstrijken in de oude binnenstad of in een van die schilderachtige dorpjes uit de streek. De Hollander is een berucht figuur in deze contreien en geloof me, dat heeft zo zijn redenen. Maastricht hoort een Europese stad te zijn, haar inwoners Europeaan en juist daar zijn we nog ver van verwijderd.
We hebben ze beter leren kennen, die Hollanders, ook maar mensen zoals u en ik… Maar o, wat zit dat calvinisme er bij hen diep ingevreten.
Nog iets persoonlijks. Loop eens komende via de Rechtstraat door het Kaleminkstraatje. In dat straatje is een van mijn grootvaders geboren. Ga een blokje om bij het Waterpoortje en u komt uit op de plek waar de foto hiernaast is genomen.
Mei 1940.
-
UNIVERSITEIT MAASTRICHT
-
VRIEND LEERS
-
DE COMING OUT VAN EEN FASCIST
-
DE ONDERGANG VAN BELGIË STAAT VAST
-
EEN LIED DAT MIJN OMA MIJ LEERDE
Uitgelichte foto: Oostelijke Maasoever Maastricht
