Universiteit Maastricht

Kaart Jekerdal tussen Albertkanaal en Tongerseweg (eind vijftiger jaren vorige eeuw)

Je stuit vaak op onvermoede zaken. Ben ik op zoek naar een pisbakkenrapport van de gemeente Maastricht kom ik iets uit diezelfde tijd tegen dat nog niets aan actualiteit heeft ingeboet. Een schoolvoorbeeld van de serviliteit van de gekoloniseerde voor zijn meester. Eindelijk wilde Maastricht, meer dan terecht een universiteit binnen zijn poorten. Twee keer eerder was het mis gegaan. Ten tijde van het koninkrijk Willem I werd het Luik vanwege de nagestreefde neerlandificatie van Wallonië. Bijna een eeuw later, toen de katholieke emancipatie zijn beslag moest krijgen met de stichting van een RK universiteit, kwam die niet in Maastricht, maar in Nijmegen, vanwege het rode gevaar dat in het zuiden dreigde.

Een halve eeuw verder dacht men dat de tijd gekomen was. Rapporten van de commissies Piekaar en Neher waren eind vijftiger jaren verschenen en een jonge socioloog, gepromoveerd aan de KU Leuven en in dienst van de gemeente Maastricht, kreeg de opdracht een rapport te schrijven. Het proza is ferm en wollig tegelijkertijd. Het gaat o.m. over de bijzondere behoefte alsmede (…) de aard en de omvang van het intellectueel potentiëel”. “In Maastricht bezit Nederland een stad met een zeer geschikt klimaat voor de opleiding en vorming van een Europees gericht intellect”:

Pleidooi voor Maastricht als universiteitsstad

‘Maastricht universiteitsstad’ was de titel van een door de gemeente Maastricht fraai uitgegeven, rijk geillustreerde brochure, (juli 1960) waarin de argumenten gedrukt staan voor een universiteit in de Limburgse hoofdstad. In deze, intussen weer vergeelde, brochure wordt er op gewezen, dat de enorme bevolkingsconcentratie in het Westen van Nederland sedert jaren al de aandacht van overheid en wetenschap vraagt.

Prompt, kun je stellen, wordt de stad te koop aangeboden. De brochure is er zeer duidelijk over. De situering van de gedachte universiteit wordt verder verlucht met foto’s uit die omgeving. Het is lachwekkend en tragisch tegelijkertijd.

Over pisbakken wilde ik het hebben, over marktkraampjes en wat dies meer zij ook, het werd de universiteit, nadrukkelijk om de voorgeschiedenis even vast te leggen, niet alleen vanwege dat Jekerdal. Ik kom erop terug.