Hersenschimmen

Het ontwikkelen van wapentuig blijft bij dit al de boventoon voeren. Dan pas komt ons vernuft werkelijk tot grote gelding, kunnen we onze wetenschappelijke en technische hoogstandjes presenteren, waaruit we van alles en nog wat kunnen destilleren voor de dagelijkse consumptie. Het autootje heeft ons in deze voor eens en altijd de enige juiste weg gewezen en we varen er wel bij, wij de superieuren van de mensheid. Alles gaat uiteindelijk stuk en moet vervangen worden. Zo doet de natuur het ook, kortom onze kapitalistische economie stoelt op een gezonde basis. Wat afvalt komt het minder snuggere deel van de mensheid ten goede. Zeg maar de kruimels van onze dik belegde boterham. Zo is iedereen content en weet z’n plaats. Hier en daar een bommetje kan verder geen kwaad, de orde blijft zodoende gehandhaafd. Waarvoor hebben anders al dat tuig ontwikkeld?

Hersenschimmen, een ontroerend mooie roman van Bernlef. Vele jaren geleden gelezen. Mijn ervaring met m’n moeder toen ze al ver over de negentig was, schimmen uit het verleden. Gesprekken met medebewoonsters van haar, over een in Indonesië terecht staande Maastrichtenaar, verdacht van spionage, een journaliste met dezelfde naam, bekend bij krant en radio. Het zijn deze ervaringen die ik nu ook opdoe bij het ouder worden. Eigenlijk is het een zoektocht naar verklaringen waarom we sociaal gesproken nog in de oertijd van de mensheid lijken te leven. De schone schijn nemen we waar, alles andere wordt schimmig gehouden. Steeds weer het zich beter voordoen, onbetrouwbaarheid en bedrog worden steeds weer beloond, mede dankzij onze economie die appelleert aan luxe en zelfverrijking.

Toch, en dat is beslist geen hersenschim, staan mensen buiten hun schuld steeds weer in de kou. Komt het doordat we de wereld als vijandig hebben leren zien, medemensen als een bedreiging? Dat we niet het achterste van onze tong durven te tonen omdat we vrezen daarvoor de rekening gepresenteerd te krijgen? Daarmee begint het al vroeg, weet ik. Kinderen kunnen zeer hard zijn tegenover elkaar. Een kwestie van karakter, opvoeding, de leefomgeving? Volwassenen zorgen voor de reproductie. Ouders en leerkrachten met name. Als elfjarige heb ik een tik van een onderwijzer gekregen, zodanig dat ik van de ene hoek van het klaslokaal naar de andere vloog. Mijn misdrijf? Ik wilde niet zeggen wie de dader was. Zoiets blijft je je hele leven bij. Verraden loont.

Wellicht is het een hersenschim van me die ik najaag. Ondanks alles is het mijn overtuiging dat eerlijkheid loont, dat we slechts op die basis verder komen en het kapitalistisch gedrocht, dat ons leven bepaalt tot de meest intieme zaken toe en overal een prijskaartje aan hangt, kunnen overwinnen. Een dergelijke boodschap wil ik uit blijven dragen totdat voor mij ook het doek valt. Dat kan al vandaag of morgen zijn. Niets bijzonders verder, zo bijzonder zijn we als individu niet, maar wat is het leven mooi en wat kunnen mensen ons veel schenken. Laten we dat vooral aan onze nazaten doorgeven, weg van dat onzinnige woekeren voor materieel bezit, leef.

Fascisme, dit is zeker geen hersenschim van me alhoewel ik juist hierover de meeste weerstand ondervonden heb. Fascisten, die en masse zich verheffen op een ronduit schandalige wijze, uitroepen dat we ons zorgen moeten maken, dat we bedreigd worden, dat ons het noodlot wacht. Niet door klimaatsverandering en de gevolgen daarvan, maar vanwege mensen die het slachtoffer zijn geworden van onze leefwijze van plundering en roof, uitgedrukt wederom in het alledaagse brutale geweld van autootje en asfalt. Deze fascisten wensen in al hun misdadigheid geen duimbreed af te staan van verworven “rechten” verkregen uit de loop van het geweer.

Jaag ik op hersenschimmen als ik dit zeg? Is het geen historische farce van jewelste dat juist in een land als Nederland, met eeuwenlang koloniën die bestierd werden als waren het bedrijven waaruit het maximale profijt gezogen moest worden, een land dat zich verrijkte door het leed van de slaven en slavenhandel, dat in een dergelijk land fascisten een massale politieke aanhang verkrijgen, personen wetende wat onder de Duitse heerschappij plaats gevonden heeft? Zijn we verdoemd de geschiedenis weer te herhalen, met totale vernietiging van wat menselijke beschaving heet, als uitkomst?

Nee, het is geen hersenschim die ik najaag. Veel meer verdringing en het niet weten willen, waardoor politieke misdadigers van het kaliber Wilders en Baudet hun kans grijpen en een sufferdje, klikspaan bovendien, als Rutte de regie mag voeren. Desolaat is het gesteld met dit land, zeer barbaars en zich toch beroepend op christelijke en, god betert het, op joodse waarden. Het blijkt dat dergelijke verschijnselen zich voor kunnen doen in een van de rijkste landen ter wereld. Laten we het een revolutie noemen, een van bovenaf geconstrueerde en gedirigeerde, die de volgevreten massa gedwee volgt als stompzinnig vee dat naar de slachtbank wordt gevoerd.

Ach, zegt een of andere tante, deze met hersenschimmen behepte man voert al jaren een laster en smaad campagne. Met die uitspraak is de cirkel weer rond. Zo werd alweer ruim zes jaar geleden getracht mij voorgoed het zwijgen op te leggen, waarbij spreekster een hoofdrol voor zich opeiste. Het valt waarheidsgetrouw na te lezen op dit weblog, met de voorgeschiedenis en al wat volgde. Zo werkt fascisme dus, was mijn credo. Of is het toch een hersenschim die ik najaag als ik mensen fascisten noem die anderen benadelen, belasteren en het liefste dood wensen? Wilders en Baudet zullen hen in hun armen sluiten, dat staat vast. Rutte zal beamen dat ik hersenschimmen najaag.