Henri Cartier-Bresson: CAPE COD, Mass.—Independence Day (1947)
De beste reclamestunt ooit. Welke change? De zwarten en kleurlingen in de USA zullen het ingepeperd krijgen, door de notoire racisten, maar erger nog door het politiek correct deel van de bevolking. Zie je wel: van krantenjongen tot miljonair, nou ja. Armoedebestrijding? Acht jaar Clinton en nog geen behoorlijke gezondheidszorg in dat land. Nog afgezien van het bijbehorende prijskaartje.
Vele malen verontrustender is dat deze cosmetische change ongebreideld de Amerikaanse machtspolitiek zal doorzetten. Denkt nou werkelijk iemand dat waar ook ter wereld één militaire basis van dit imperium gesloten zal worden? Zo werkt macht niet. Het gezicht van Amerika is veranderd. Dat dit vele malen sympathieker is maakt het daarom nog meer beangstigend. Bush was al bij het oud vuil gezet gezien de hoffelijkheid of het gebrek daaraan waarmee hij op de laatste “top” bejegend werd. Obama/Clinton zullen voor de schone schijn in de rest van wereld ontvangen worden als de verlossers. Het ontwaken zal hard zijn.
Mij was liever het duo McCain/Palin geweest. Dan had men in de wereld tenminste begrepen dat alles bij het oude blijft. Die duidelijkheid hadden we dan. En Palin dom? Erger dan Bush kan toch onmogelijk. Denkt overigens iemand nou serieus dat Obama echt bepaalt wie tot zijn regeringsploeg zal behoren. Het lijkt me toch voor de hand te liggen dat uit wiens hand men eet diens woord men spreekt ook hier geldt, m.a.w. de lobbyʼs die rijkelijk de kas van Obama hebben gespekt zullen daar veel voor terugzien. Dan hebben we nog het z.g. militair-industrieel complex, een van de grote economische factoren in de USA, enz. enz.
Wat is daar tegenover een, naar we vooralsnog mogen aannemen, fatsoenlijk mannetje?
Velen staren zich blind op façades, wat er achter schuil gaat nemen ze niet waar. De motor waarop onze samenleving draait heet kapitalisme. Wie daarin niet in mee wil is de klos, zie China, zie Cuba, hoe je ook verder over die regimes mag denken, ook zij zijn door de knieën. Tot de val van de Berlijnse muur werd West-Europa een zachtere politiek-economische vorm gegund, de “Soziale Marktwirtschaft”. In de Duitse grondwet staat zelfs dat eigendom plichten oplegt. Wat is er van terecht gekomen?
We kunnen er gif op in nemen dat iemand die in de USA tot president wordt gekozen een vurig patriot is en een aanhanger van het geldende economische systeem. En in beide was Obama ondubbelzinnig, hoe had hij anders gekozen kunnen worden? Van binnenuit kan de toestand alleen van onderop veranderen, als de tegenstellingen tussen de staten, bevolkingsgroepen (denk aan de Latinoʼs) en de kloof tussen arm en rijk verder oplopen.
De USA een reus op lemen voeten? Wat mij betreft hadden dus beter de Republikeinen aan de macht kunnen blijven. De noodzakelijke tegenkrachten elders in de wereld waren daardoor waarschijnlijk versterkt. En dat Iran hoe dan ook aan de Amerikaanse beurt komt maakt een blik op de kaart duidelijk. De aangekondigde troepen versterkingen naar Afghanistan wijzen daar volgens mij ook op. Tegelijkertijd worden de bondgenoten dan steeds meer verwikkeld in deze agressie t.b.v. de “olie”.
Een grootmacht die deze naam verdient zou alle macht en middelen waarover ze beschikt moeten aanwenden om de wereld wat rechtvaardiger en leefbaarder te maken. Alles wat de USA sinds Hiroshima ondernomen heeft geeft blijk van het tegendeel. Groot alleen wat betreft wapentuig, op elke denkbare schaal. Democratisch? Alleen al de historisch zo gegroeide drie maanden tussen verkiezing en afleggen van ambtseed geven te denken!
Change… Change van wat en waarheen zou je je dan kunnen afvragen. Weg van een economisch stelsel dat dit land groot heeft gemaakt met uitbuiting, oorlog en milieu vernietiging als voorwaarde en gevolg? Weg van een visie op de ruimte als onbegrensd, begonnen met de trek naar het Westen en wie weet eindigend met kolonisatie van de maan of de planeet Mars? De koppeling van beide heeft de ideologie geschapen van het land met de onbegrensde mogelijkheden: de American Dream. Maar ook tot een land waar alles tot koopwaar gereduceerd is.
Wat kunnen en willen Amerikanen hiervoor in de plaats stellen? Afgezien van wat cosmetische ingrepen bitter weinig, denk ik. Het kapitalisme heeft een groot deel van de bevolking nu eenmaal geen windeieren gelegd. Het zou misschien prachtig zijn als de “autochtonen” van Amerika de Europese afstammelingen naar “huis” konden sturen. Maar dat is voor alsnog geen American Dream. Wij kregen dan de trekken letterlijk thuis.
U merkt het, ik weet het ook niet. “Mond-op-mond” reclame is van node, zowel daar als hier. Onder die reclame versta ik dat je je gedachten, wensen en fantasieën via een “concrete utopie” uitdraagt. Zo merkte ik, door mijn vak gedwongen, dat niets was zoals het scheen dat het was. Gekoppeld aan een gezonde dosis nieuwsgierigheid kun je dan ver komen. Een echte change is toch alleen maar denkbaar als er een breed draagvlak voor is. Daarom had ik vorig jaar mijn hoop gezet op Ségolène Royal met haar (oprecht?) streven naar participerende democratie. Niet op Obama, zijns ondanks.
Foto’s: © Henri Cartier-Bresson / Magnum Photos – bron en info
