De centrale vraag voor onze toekomst: wie wordt afhankelijk van wie, wie wordt mondiaal gezien uitgebuit, wie profiteert? De mondiale stad-land tegenstellingen dus. Kunnen we ons, Nederland, Europa, aan dat mechanisme onttrekken? Zoals het staatskapitalisme van China laat zien, kunnen we niet uit dat systeem stappen maar worden gedwongen ermee te collaboreren, anders zullen we, onder kapitalistische voorwaarden, creperen. Zo ook de Amerikanen. Zo vrij zijn we dus. Hoe overwinnen we deze door het kapitalisme afgedwongen onderlinge afhankelijkheid, hoe bevrijden we ons van deze heilloze weg die tot globale vernietiging leidt?
Afgelopen week circuleerde massaal een film op internet in aanloop op de verkiezingen. In Frankrijk is ze meer dan een half miljoen maal bekeken. Niet ondenkbaar dat ze een bijdrage heeft geleverd aan het succes van Cohn-Bendit bij de verkiezingen.
HOME – vervolg start bij 32.47
De film brengt de problemen waarvoor we staan overtuigend in beeld. Welk leven en welke toekomst willen we, dat is de vraag na het zien van deze documentaire.
De ratio achter menselijk handelen verklaren. Dat zou wat zijn. Het is natuurlijk meer dan dat van lemmingen. Ook van krokodillen hebben wat geërfd. Die hutspot werkt door en wreekt zich onder bepaalde condities. Zoiets als dat een pienter iemand tot een gewaardeerd wetenschapper of zakenman kan worden of tot een gewiekst politicus of bedrieger. Hoe leg je de uitwassen aan banden?
Ook die van de kapitalisten en van het kapitalisme. Kapitalisme zoekt naar meerwaarde, een ‘natuurlijke’ economische wet. China. Lage lonen, massaproductie. En zet de lonen, werkgelegenheid en sociale voorzieningen daarmee in het westen onder druk. Tegelijkertijd is het kapitaal steeds meer uitgeleverd aan de financiële wereld met zijn enorme en niet meer te controleren geldcirculatie. Kan dat nog ontvlochten worden? Banken en niet de politiek bepalen momenteel welke kant het uitgaat, Rutte en Balkenende ten spijt.
In die richting was ik aan het denken met die stad-land tegenstelling, ook in Europa. Zoiets als met die micro-credieten in India. Dus niet een agrarische sector onder industriële voorwaarden, een stedelijke dus, zoals we hier in Nederland hebben. Ook geen terug naar de natuur. We zijn al lang verdreven uit het paradijs. Je zou kunnen denken aan een niet overheersend stedelijk concept als gelijkwaardige partner van het ‘land’, waarbij de handel in reële producten en niet de geldhandel bepalend is. Geen ruimtelijke concentraties en geen centralisatie van macht. Een ‘ruimtelijk’ werkende democratie. Gespreid kapitaal?
Het blijft een beetje hardop denken. Een Chinese replica van het westen kunnen we missen, daar moet wat tegenover gesteld worden. Van de PVV valt zeker niets te verwachten. Autarkisch gaat het niet, ook al spiegelen deze lieden dat ons voor.
En hoe onze behoeften bepalen? Door het mechanisme van de kapitalistische accumulatie lijkt het wel een open proces zonder einde, die vrije markt, maar iedereen kan aan zijn klompen aanvoelen dat het eens ophoudt. Nu al zou de alles overheersende vraag moeten luiden gaat het om mensen of kapitaal, nauwkeuriger verrijking door geld. Zie Nigeria, zie Shell. Een vraag die mensen als Wilders nooit zullen stellen. Zij gaan uit van de status quo met onze normen van leven en alle fatale gevolgen van dien. Mensen zijn stoffage in hun samenleving, in het beste geval consumenten, en niet de dragers van de samenleving, basis voor een werkelijke democratie.
Zuivere lucht en schoon water, wat kunnen we meer verlangen. Water, zo maar uit de kraan, wat een luxe.
Uitgelichte foto: bron
