Oskar Schlemmer: Triadisches Ballett – design: Xanti Schawinsky
Iemand op Twitter vroeg me of het niet mogelijk was om via een pamflet of iets dergelijks duidelijk te maken hoe fascisme te bestrijden. Maar wat is fascisme?
Mijn woordenboek (Endepols) vermeldt:
fascisme
1 regeringspolitiek in het Italië van Mussolini (1922-1945);
2 staatsopvatting die zich kenmerkt door autoritaire gezagsuitoefening en verwerping van vele democratische rechten;
fascist
1 lid v.e. nationale, anti-marxistische partij in Italië;
2 lid v.e. soortgelijke partij in ander land, inz. straf georganiseerde nationalistische groepering op autoritaire of corporatieve basis;
fascistisch; fascistoïde
zwemend naar, gelijkend op het fascisme, min of meer fascistisch.
Het naslagwerk op internet, Wikipedia, refereert aan Walter Laqueur en verwijst door naar Robert Paxton. Een lijstje met kenmerken moet uitkomst bieden. Dan zijn me de verwijzingen op de Online Encyclopedie naar allerhande lemma’s me liever. Ze geven tenminste niet een min of meer gesloten definitie van dat begrip, maar laten de veelvoud aan interpretaties doorschemeren. Het blijven echter hapklare brokken.
In academische kring zijn vanaf de zeventiger jaren twee theorieën bepalend om het wezen van het fascisme te verklaren. De een ontleent zijn naam aan het werk van Friedrich Pollock: “State Capitalism” uit 1941 en wordt omschreven als het “primaat van de politiek”. Hier bouwden vooral de vertegenwoordigers van de Frankfurter Schule op verder. De tegenpositie kan geformuleerd worden als het “primaat van kapitaal en industrie”. Zij knoopt aan bij het standpunt geformuleerd op 3. Communistische Internationale in 1933: “Der Faschismus ist die offen terroristische Diktatur der am meisten reaktionären, chauvinistischen und imperialistischen Elemente des Finanzkapitals.” Van beide stromingen geeft Anson Rabinbach een heldere uiteenzetting in een artikel uit 1976. Dezer dagen zal ik dit via een PDF doorgeven.
Als zo vaak de laatste tijd word ik weer afgeleid door wat ik op Twitter aantref: Nog alle drie op een rij?
Enfin, het is wederom anders gelopen dan gedacht met dit weblog, maar over het fascisme ga ik verder. Niet met een pamflet maar met studiemateriaal. Veel vruchtbaarder. Kijk maar eens onder “Pagina’s” op OUTRE MEUSE.
-
fascisten aller landen verenigt u en trek ten strijde
-
FASCISME WATCHER VIA EEN SPOEDCURSUS…
-
VROEGER, DAT WAREN PAS TIJDEN
-
ZEG MAAR DAG TEGEN JE BLOGJE…
LITERATUUR
Anson G. Rabinbach: Marxistische Faschismustheorien – Ein Überblick (PDF)
Anson G. Rabinbach: Marxistische Faschismustheorien – Ein Überblick – 2. Teil (PDF)
Ästhetik und Kommunikation 26 und 27 (1976)
Ter algemene oriëntering beveel ik aan:
Politische Theorien und Ideologien
Herausgegeben von Franz Neumann (1974/75)
Uitgelicht: bron
