Gek

Victorian madness: Asylum patients

Gek, weet u wat gek is? Wie gek is? Nee toch? Er zijn vele vreemde vogels, mensen die zich dwaas en belachelijk aanstellen, onberekenbaar zijn. Vergeet niet, in de ogen van anderen worden we ook weleens gek gevonden. Zo betrekkelijk is het om elkaar voor gek of rotte vis uit te schelden.

Als we elkaar voor gek gaan uitmaken schieten we samen niet echt op. Niet aan dat spelletje meedoen is mijn advies. Anders wordt het als gedreigd wordt, dan kun je het best een ommetje maken. Worden mensen gewelddadig dan wensen we ze het liefst buitengesloten. Waardoor het komt dat mensen zich afwijkend gedragen, soms van het ene moment op het andere doordraaien, we weten het niet. Komt het door hun psyche of toch eerder door maatschappelijke omstandigheden? Wel weten we dat met een zekere gretigheid mensen achter slot en grendel geplaatst worden onder het mom van psychiatrische behandeling. Een beroemd voorbeeld is Antonin Artaud, een ander Vincent van Gogh. Niet zonder reden kwam als reactie de anti-psychiatrie in zwang tijdens de 70er jaren. 

Over een experiment in deze zin heeft Raymond Depardon een prachtige filmdocumentaire gemaakt: “San Clemente”.

Gekken vormen voor machthebbers een uitstekend alibi. Afwijkend gedrag, recalcitrant, dan verbannen uit de samenleving en onder behandeling gesteld. Probate middelen werden en worden ontwikkeld voor het gezond maken van de psyche, in en buiten inrichtingen. Niemand wil nu eenmaal voor gek versleten worden. Het duurde lang voordat er eindelijk signalen doorklonken dat onze optiek een verkeerde was.  Pas door het onderkennen van maatschappelijke ontwikkelingen als een ziekmakend proces kwam eind de zestiger jaren ruimte voor andere zienswijzen. De petro-chemie, met haar grote zorg voor benzine uit het oogpunt van de totale Mobilmachung  en aldus mede verantwoordelijk voor de inperking van onze fysieke ruimte, heeft geleerd uit afval nuttige medicijnen te maken.  De geesten kunnen aangepast worden aan geldende normen zodat genoegen wordt genomen met de leefomstandigheden als zijnde normaal. Gek dat de meerderheid van de bevolking dit alles accepteert, zelfs zonder medicijn als drug. Nu nog sterker dan in de zestiger jaren. Verzet tegen die aangepaste visie lijkt op vechten tegen de bierkaai..

Ter illustratie van een drug uit het lab een fraai voorbeeld, thorazine, het naoorlogse medicijn om ons psychisch leed te verzachten als asperine het lichamelijke. Je kon er niet jong genoeg mee beginnen. Een bepaalde politiek vraagt nu eenmaal om bepaalde mensen. Thorazine toen, XTC nu, speciaal ontwikkeld voor Zuid-Afrika. En wie kwam ook alweer, in aanwezigheid van majesteit Beatrix in Leiden een eredoctoraat in ontvangst nemen? Zou hij geweten hebben waar die universiteit bij betrokken was geweest? Gisteren is hij overleden.

De aanleiding voor dit bericht was ogenschijnlijk een heel banale, een hoorspel van Georg Heym: “Der Irre”.  Waarom ging ik het beluisteren? Nou dat valt hier te lezen. Met klem aangeraden de documentaire over de geschiedenis van de psychiatrie.

Voor het gemak volgt nu nogmaals het aangeduide stuk van Georg Heym:

Verder is er nog het beroemde en ogenblikkelijk verboden hoorspel van Antonin Artaud…

• VREDELIEVENDE MENSEN

• EEN PSYCHIATRISCH PROJECT?

• HET EROTISCHE DIER

• WIE IS HIER GEK?

• EEN TEGEN ALLEN

• HITLERS ERESCHULD AAN AMERIKA