Zo heette de titel van een serie programma’s die de VPRO in 1985/86 uitzond over de dirigent Wilhelm Furtwängler. De maker was een uitgesproken adept van deze dirigent, de Belg Eugeen Liven d’Abelardo.
De eerste en de laatste dirigent. Waarom uitgerekend Furtwängler, niet van bruine smetten vrij? Geen opportunist als Von Karajan, maar iemand die het Deutschtum door de aderen vloeide? Het een en ander wist ik al, maar ik werd helemaal hellhörig toen ik een bespreking hoorde van Wolf Rosenberg op de Südwestfunk over Priedberg’s biografie van Furtwängler. Het manuscript heeft me de SWF naderhand toegezonden. Er rust helaas auteursrecht op.
Ongerust geworden heb ik vervolgens met de betrokken redacteur van de VPRO contact gezocht over een aantal opmerkingen en verder nog een aantal vragen rechtstreeks aan de programmamaker. Ook met een kenner op dit terrein, Philo Bregstein. Een bezorgde en een fijne reactie volgden.
Wellicht is het dienstig, ook m.b.t. andere zaken die hier op dit blog aan de orde komen, een aantal vraagstellingen te laten zien, die ik mij toen stelde aan de hand van het verkregen materiaal en wat te beluisteren viel via de radio.
Het waarom van de serie?
– cultuurpolitieke analyse Duitsland tot ±1950 i.v.m. vergelijk huidige situatie?
– rehabilitatie miskend genie?
– creëren van een cultus?
Opbouw serie tendeert naar laatste stellingname
– toonzetting begin van de serie
– ellenlange interviews met Frau Furtwängler
– uiterst dubieuze opzet van de z.g. politieke evaluatie
– creëren van een zwart/wit tegenstelling met Toscanini die nauwelijks onderbouwd wordt
– steunt m.i. sterk op de benadering Priedberg / Chelibidache
Vervolgens…
– is met Priedberg iets vergelijkbaars aan de hand als indertijd met Joachim Fest: Speer
– waarom beklaagt Priedberg zich over de kwaliteit van recensies als hij hetzelfde doet m.b.t. concurrerende auteurs (Berndt W. Wessling – WDR3) (overigens iets waar Furtwängler ook veel last van had: Goebbels)
– Priedberg’s uitspraken liggen m.i. in de sfeer waar Wessling met zijn stellingname op doelde (zie Priedberg’s benadering van een evt. emigratie Furtwängler)
Hoe zit het met de historische feiten?
– Toscanini: futuristen (Marinetti)
– Brahms rede
– Dollfuß
– Nazi’s: arbeiders gepeupel
– relatie met Bruno Walter, m.n. na de WO II
– Richard Strauss
– Heinz Tietjen enz, enz.
– vlucht naar Zwitserland
Waarom geen kennis genomen van:
– Dieter Kühn – essays en radiodocumentaire
– Michael Karbaum – onderzoek Wagner-Bayreuth – radiodocumentaire
– Wolf Rosenberg – analyse van de muziekbenadering door Toscanini en Furtwängler en zijn kritiek op Priedberg
– Hans G Helms m.b.t. het Lassalle Kwartet
– Robert Oboussier – Berliner Musikchronik 1930-38
Waarom wordt in de VPRO gids Philo Bregstein een trap nagegeven?
De samenstelling van het forum geeft te denken…
Zie ook:
-
Nogmaals: De eerste en de laatste dirigent
-
1933
-
Muziek, literatuur, antisemitisme
-
Gelul, onzin, het intellectueel niveau van Nederland
-
DE KLOK
-
WAREN ARIËRS BLAUWOGIG?
Uitgelichte foto: bron onbekend
