Schone auto’s

En die ambtenaren? Zijn ze niet de dienaren van een vrije samenleving? Of zijn ze in werkelijkheid de niet door ons gekozen en feitelijke machthebbers? Welk gedrag hoort bij een dienaar en welk bij een machthebber?

Hoe langer ik erover nadenk des te interessanter ga ik het voorstel van Rutte vinden. Ambtenaren hebben wat met autoʼs. De hiërarchie wordt uitgebeeld in het autopark. Zelf heb ik nog een directeur mee gemaakt met dienstauto en chauffeur. Als deze laatste niets te doen had ging hij boodschappen doen voor mevrouw, met de auto natuurlijk, of ten huize van de directeur een kapotte gloeilamp vervangen. Uitgebreide gesprekken dagelijks op het werk over het autootje. De plannenmakerij draaide om het autootje. Maar met de VVD had men niets, een ambtenaar vijandige partij, zo werd ze gezien.

Rutte kent de ambtenarij ook. Waarschijnlijk is de idee ingegeven door het feit dat zuinigheid vaak troef is bij ambtenaren. Dus toch maar met de fiets of met de tram. Het geliefkoosde object kan vuil worden als het regent of zelfs beschadigd worden door vandalen, je weet maar nooit. En vrouwlief heeft vaak nog wat in de melk te brokkelen, vergeet dat vooral niet. Wat kan nu gaan plaatsvinden met dank aan Rutte? De autovloot wordt verder uitgebreid, ambtenaren geven zo als het hoort het goede voorbeeld en het liberale milieu bewustzijn wordt gestreeld. De VVD wordt geliefder bij volk en ambtenarij.

De meest onverwachte invalshoek valt echter te vinden onder de noemer energie. De hoeveelheid aardolie is niet onbegrensd, dat weet inmiddels elk kind. Maar aardolie is ook goed tegen de honger en ziekten. Volgens Shell tenminste en wie weet meer af van aardolie dan Shell? “Erdöl ist gut gegen Hunger. Erdöl ist eben mehr als nur Heizöl und Benzin. Wir brauchen Erdöl. Nicht nur, um mit unseren Autos zu fahren und unsere Wohnungen zu heizen. Wir müssen Erdöl erschließen, damit wir unsere Zukunft darauf bauen können. – Eine Information der Shell”, ter aanbeveling van “Pflanzenschutzmittel”. Aardolie wordt een schaars en duur goed. Biobrandstof en voedselvoorziening gaan niet samen. Dat is vooruitzien van Rutte en getuigt van visie. Toekomstgericht.

Er zijn zaken die zelfs ambtenaren graag over het hoofd zien. Hoeveel betaalde werktijd (weken, maanden, jaren) heeft men inmiddels moeten verrichten om de uitgegeven vervoerskosten te dekken, alles inbegrepen natuurlijk (aanschaf fiets of auto dus ook). Laat even de reiskostenvergoedingen (verkapt salaris) voor de goede orde buiten beschouwing, dat vervuilt het werkelijke kostenplaatje. En laat die CO2 emissie weg, de milieuschade gaat echt veel verder. Neem ook even de andere maatschappelijke lasten mee: ongevallen, politie, straatverlichting, en, en, tot riolering en kabels en leidingen toe.

Kom niet aan mijn autootje. Mijn vrijheid, mijn baby, mijn alles. Het perfecte “neo-liberale” product. Voor de onbeperkte toevoer van brandstof wordt al honderd jaar gezorgd met recentelijk dank aan Bush. Dat is van levensbelang gebleken. Nooit meer mogen we in de positie komen van een olieboycot en autoloze zondagen. De zondag, de dag des Here, stel je voor. Op die dag is Arcadië het meest nabij met een ritje in Gods wonderschone natuur.

Die verovering van ruimte en tijd is nu voor de massa binnen bereik, dankzij Ford en Hitler, zij hebben er grote inspanningen voor verricht met hun vooruitziende en verziende blik. Niet voor niets hadden ze grote bewondering voor elkaar. Logisch ook dat deze grote leiders massaal aanhang kregen. T-Ford en Autobahn onder het motto “Maak de aarde onderdaan”. De “Mobilmachung” van de massa. Totaal. Daarvoor moesten en moeten offers gebracht worden. Wie maalt er om verkeersslachtoffers? Het zijn afgeslachte offers voor het grote verlangen naar een ongelimiteerde vrijheid. Hoeveel zijn er dat inmiddels? De verovering van Arcadië is oorlog in vredestijd.

Aan het gezonde verstand bij verdedigers van het autosysteem mogen we rustig twijfelen. Natuurlijk als je slechts oog voor jezelf hebt is het makkelijk. Je mag, ja zelfs moet auto rijden. Ruimtelijk en beroepsmatig (carrière) wordt je er toe gedwongen. Zo wordt het meestal niet gevoeld. Het behalen van het rijbewijs is de initiatie voor de wereld van de volwassenen. Een jongensdroom wordt verwezenlijkt, zo als vroeger met roken en de sigaret. Het is als een verworven recht op een schijnbaar onbeperkte bewegingsvrijheid.

Deze vrijheid van bewegen speelt zich primair af binnen de “vrije markt”, het paradepaardje van onze economische orde en politiek. “De vrije markt”, een markt van personen en goederen constant in beweging. Het middel is de auto, het doel volledige controle over personen. De VVD is politiek gezien de verzinnebeelding van deze “vrije markt” ideologie. Wel eens advertenties van autoʼs nader bestudeerd? Ter illustratie de volgende uit “Arts en auto”, sinds de oertijd al hèt blad van een perverse relatie tussen gezondheid(szorg) en auto:

“Er zijn mensen, die hebben niet genoeg aan het rijden op de weg. Hen lokt de vrijheid van de hei, het strand, de rietkraag en de zandverstuiving. Het is de drang naar een Nieuwe Vrijheid, die meer en meer gaat aanspreken. En voor die Nieuwe Vrijheid, daar is een auto voor. (…) Dé auto voor vissers, jagers en natuurliefhebbers, maar ook voor de liefhebber van de rustige familie-picnic op een plekje waar niemand anders kan komen. De auto voor de man, die zich wil onderscheiden, maar daarvoor niets wil opofferen.”

Opmerkelijk: vergelijk “Nieuwe Orde” met “Nieuwe Vrijheid”…

Rutteʼs voorstel sluit hier logisch bij aan. Diesel, benzine, waterstof, accu, dat maakt uiteindelijk geen verschil. Het is de beheersing en verovering van de ruimte waar het om draait, civiel en militair. De productie van het benodigde tuig drukt dit uit in een naadloze overgang tussen auto-industrie en wapen-industrie. Vraag: is het autosysteem de gebrachte offers en bloedoffers waard? Het  alternatief dient te luiden,  weg van die ongebreidelde en voor het leven zinloze en verwoestende mobiliteit. Geen suburbanisatie betekent dat, massale inperking van goederenvervoer, geen massatoerisme, noem maar op. En ook géén opgelegde immobiliteit van kinderen en bejaarden meer. Een andere ruimtelijke inrichting is van node passend bij een door de samenleving gewenst economisch model. Daarover mogelijk een volgende keer.

O ja,  het “gele gevaar” is inmiddels geavanceerd tot de werkplaats voor al wat ons hartje begeert. Het model voor de toekomst: de staatskapitalist die praktisch zonder belemmeringen zijn activiteiten kan ontplooien. Hij maakt immers zijn eigen wetten, eigen randvoorwaarden, noem maar op. En och, die Chinezen zijn immers niet beter gewend. Zonder onze koopkracht waren ze nergens, ook niet zonder de geïmporteerde technologie en grondstoffen. Onze mobieltjes moeten toch aantrekkelijk geprijsd blijven, we kunnen niet zonder. Arbeidsvoorwaarden, milieu, nooit van gehoord. Lonen lekker laag evenals vroeger bij ons de pottemennekes en in Sri Lanka nog altijd de theepluksters. En Chinezen zat. Voorlopig nog genoeg aanwas, vooral vanuit het achterlijke Chinese platteland.

Ja die lonen, Dreh- und Angelpunkt in het scheppen van meerwaarde in het kapitalistische proces. Hoelang denkt u dat een arbeider in Shanghai moet werken om in het trotse bezit te komen van zoʼn autootje? 25, 30 jaar? Dan mag hij letterlijk geen cent aan iets anders uitgeven, ook niet aan eten en huur! Schitterend die internationale arbeidsdeling. De problemen buiten de deur, ook onze rotzooi, pardon afval, en we kunnen weer de schone schijn ophouden als in goede oude tijden in Het Gooi. Nu die migranten nog. We profiteren er dus beide van, de eerste en tweede wereld. De derde is dan goed genoeg voor de grondstoffen, zie uranium en olie uit Afrika. Deze mogelijkheid hadden de Sovjets niet begrepen, de Chinezen wel. Toch slim die Chinezen? Hollanders worden wel eens de Chinezen van het Westen genoemd…