Herkent u dat, verliefd worden op een stem? Wat het is kan ik moeilijk omschrijven. Klank en taalgebruik spelen een rol. Verraad een stem de ziel van de betreffende persoon? Ik vermoed het, ze definiëren zal echter niet lukken, daarvoor is een stem te ongrijpbaar.
Ook zoiets, elke stem is van nature anders en wordt meestal snel herkend. Sommige zijn in je geheugen gegrift, aangename en onaangename. Misschien is de generatie die opgegroeid is met radio wel een uitverkoren generatie geweest. Hun gehoor werd extra gescherpt door het luisteren. Stemmen kregen een gezicht in de eigen verbeelding. De werkelijkheid viel dan wel eens tegen. Van een hoorspelactrice met een buitengewoon mooie en verleidelijke stem weet ik dat de schepping haar niet had bevoorrecht met fysieke schoonheid. Ook leeftijd valt via de stem vaak moeilijk te gissen. Al bij al, ik hou van stemmen en vaak associeer ik een naam met de klank van een stem. Aarzelende, zachte stemmen beroeren me het meest.
Hoe ik op deze gedachte kom? Voordat ik met dit stukje begon las ik nog een artikel terug van Ulrike Meinhof. Zij had zo’n stem. Heel bijzonder de stem, de dictie van Ilse Aichinger, bijna onzeker, waarbij je het gevoel krijgt haar in je armen te sluiten, haar te beschermen. In haar werk herken je haar stem. Zo ook bij Ingeborg Bachmann, om een andere schrijfster te noemen, ook Oostenrijkse. Jammer genoeg bezit ik geen opname met haar. Ze zou een mooie inleiding geweest zijn op de volgende werken voor radio. Het eerste is een Hörstück, een muzikale benadering van haar grote roman Malina, het tweede een door haar geschreven Hörspiel, Der gute Gott von Manhattan. Het hoorspel Knöpfe van Ilse Aichinger bewaar ik voor een ander maal.
“Malina Suite”
Otto Brusati
Ein Hörstück für sprecher, Chor und Musik nach dem Roman von Ingeborg Bachmann
Der Autor nimmt in seinem in Koproduktion mit dem Österreichischen Rundfunk erstellten “Hörstück” Ingeborg Bachmann nicht nur “beim Wort”, sondern “bei der Musik”, indem er, den in den Roman eingestreuten Hinweisen auf ganz bestimmte Musikstücke nachgehend, diese quasi spatiert und in Partitur bringt. Das Ergebnis ist ein neuartiger Versuch der genuin radiophonen Präsentation eines sprachlichen Kunstwerks aus dem Geist der Musik.
Ingeborg Bachmann heeft in de vijftiger jaren diverse hoorspelen geschreven. Haar bekendste is ongetwijfeld “Der gute Gott von Manhattan”. In 1987 werd het door WDR 3 heruitgezonden.
Treffpunkt Hörspiel
“Der gute Gott von Manhattan”
Regie: Fritz Schröder-Jahn
Produktion: BR / NDR 1958
Sind Liebespaare existenzberechtigt?
Bedeutet die Liebe eine unmögliche Ketzerei gegen die vorhandene Ordnung des Chaos?
Ist der gute Gott von Manhattan tatsächlich gut, oder ist er ein teuflischer Zerstörer der letzten Freiheit, des letzten Glücks?
Uitgelichte foto: bron
