Als er een Duitse schrijver is die de door de nazi’s vergiftigde taal weer aanzien heeft gegeven is het wel Heinrich Böll. Veel meer dan dat, hij gaf de Duitsers weer een geweten terug zonder te moraliseren, zonder iets toe te dekken of te verdringen. Hij kreeg de Nobelprijs voor literatuur, die voor vrede was meer op zijn plaats geweest.
Van hem heb ik zo ongeveer alles gelezen sinds mijn jonge jaren. Door hem werd Duits mijn meest vertrouwde taal. Eenmaal heb ik hem zien spreken, in Bonn op de grote demonstratie tegen de plaatsing van kruisraketten. Merkwaardig is dat ik hem wellicht eerder had ontmoet als een geplande reis naar Praag was doorgegaan. Dat was in 1968. Pas dezer dagen kom ik dat te weten, na vijftig jaar.
Maar eerst terug naar de tijd waarin zijn eerste werk verscheen, begin vijftiger jaren.
In deze radio opname hoort u hem dit verhaal voorlezen:
Sonderprograam
“Schock und schwere Not” – Literatur im Rundfunk um 1950
SWF 2 – 4 april 1986
Dankzij zijn zoon René verschenen nu de teksten die Heinrich Böll schreef n.a.v. de ervaring met de inval van de Russen in Tsjecho-Slowakije. Hij gaf het boek de titel mee: “Der Panzer zielte auf Kafka” en die moet niet alleen figuurlijk maar zelfs letterlijk opgevat worden. In een lezing via WDR 3 kunt u er kennis van nemen. Onder dezelfde titel verscheen het hier voorgelezene al in de bundel: “Schwierigkeiten mit der Brüderlichkeit – Politische Schriften” uit 1976.
ps
De vermelde lezing is niet meer beschikbaar. Onder de trefwoorden “Böll Prag” valt bij de WDR wel het volgende terug te horen: “Erlebte Geschichten mit Elisabeth Markstein“.
-
OPBOUWWERKERS, EEN KLEINE TERUGBLIK
-
KLUFTJE BEGRIJPT HET NIET HELEMAAL OF HELEMAAL NIET…
-
VRIJ, VRIJ VAN HEERSCHAPPIJ
-
HEEFT HET GESMAAKT?
-
EEN CALVADOS
Uitgelichte foto: Guardian/Getty – bron
