Corruptie

Moorfoot Building – Sheffield (June 2015)

Een beetje de krant bijhouden of van horen zeggen, iedereen kent wel voorbeelden van corruptie, van zaken die niet helemaal zuiver zijn, zoals die van een directeur van een woningcorporatie, die zijn vriendin aan een mooie woning helpt, terwijl ze er geen recht op had. Of van de directeur van een nutsbedrijf, die doodleuk zonder vergunning aan een ingrijpende verbouwing van zijn woning begint, simpel omdat hij denkt boven de wet te staan. Dit zijn eenvoudige akkefietjes. Die Sinterklaasaffaire is stomweg het resultaat van een klimaat van voor wat hoort wat.

De echte, de ware corruptie zit veel dieper. Ze wordt ook nadrukkelijk gelegaliseerd. Daar zijn methodes voor, zoals de belastingconstructies van het koninklijk huis, die kun je niet anders als een vorm van corruptie duiden. Of hoe bepaalde functionarissen voor een bepaald project aangeworven worden. De ondertunneling van de A2 in Maastricht is zoʼn project.

Allemaal zeer legaal en toch? Speculatie met grond en onroerend goed, voorkennis van bouwplannen, ach, de lijst is zo lang. En de voorbeelden te talrijk. Maar ik hou nu verder mijn kaken op elkaar.

Gelukkig zijn er (hopelijk genoeg) integere politici, ambtenaren, zakenlui en burgers die nog wat tegenwicht bieden. En toch, wie wil dief van eigen portemonnee zijn?

Ga eens op onderzoek uit in het Hilversumse, zou ik willen zeggen. Daar zitten de mensen die moeten informeren en onderzoeken. We merken er bitter weinig van. Meer het “wiens brood men eet, diens woord men spreekt”. O zo serviel. Corrupt? Even een wat belegen voorval… De inmiddels overleden directeur TV van de VPRO, Roelof Kiers, werd eens benaderd om de “fruitlobby” in Nederland te promoten. Slechts een appel (niet die uit Genesis) even nadrukkelijk in beeld brengen was voldoende om wat extra geld in het laatje te toveren. Kiers, de correctheid in persoon, weigerde dit. Hij was wel de witte raaf in Hilversum en directeur bij de enige omroep in Nederland die zich strikt hield aan de regels.

Het vinden van de waarheid is vaak een uiterst gecompliceerd proces en toch kun je een heel eind komen. Een timmerman komt een raamvleugel repareren en je begint een praatje, van het een komt het ander. Als je een beetje weet hoe het in het bedrijfsleven toegaat, de bouwwereld bijvoorbeeld, en binnen het ambtelijk apparaat, bij een gemeente of provincie, dan vallen vaak heel wat dingen op hun plaats. Namen duiken op en komen steeds weer terug. Daarom begrijp ik niet zo goed waarom de journalistiek weinig actie onderneemt. Joep Dohmen liet indertijd in De Limburger zien wat mogelijk was i.v.m. de Limburgse bouwfraude. Dat er te weinig mee gedaan is staat op een ander blad. Een betrokken CDA wethouder van Maastricht dreigde simpelweg met het openen van de hele CDA beerput als zijn hoofd zou rollen. In feite het einde van de affaire.

Voor de zuiverheid dien je het begrip corruptie in de wijdste zin van het woord te gebruiken, geen rekkelijkheid: “omkoopbaar, onbetrouwbaar, oneerlijk.” Daar vallen volgens mij dan ook belastingconstructies en zeker belastingontduiking en kapitaalvlucht onder. Niet voor niets wordt vanuit “Europa” opgeroepen de oncontroleerbare belastingparadijzen te sluiten. Denk eens aan Kohl of recentere affaires in Duitsland m.b.t. Liechtenstein. Alleen Sarkozy zit in zijn maag met Monaco… Ik vrees namelijk dat als je het begrip corruptie in beperkte zin gebruikt je blijft steken in relatief onschuldige zaken als de Sinterklaasaffaire. Minkukels onder elkaar. Corruptie in de brede zin van het woord kan rustig verder blijven tieren, zoals het beruchtste voorbeeld Berlusconi leert.

Ja, waarom ik mijn kaken op elkaar hou? Een voorbeeld: de A2. Waarom dit voorbeeld? Omdat bij een dergelijk project duidelijk wordt hoe beslissingen over onze ruimtelijke ordening steeds verder af komen te staan van een democratisch proces. De greep van de politiek en de invloed van de stadsbewoners worden tot een minimum teruggedrongen. Een schijnbare keuze wordt ze voorgelegd. Geen alternatief voor de huidige route, geen denken vanuit mogelijk andere meer gewenste ontwikkelingen in en om de stad.

Als projectleider wordt tegen een absurd hoog salaris iemand uit het gemeentelijk ambtelijk apparaat aangetrokken. De kennis en kunde van die man? Leers was er kennelijk van onder de indruk en dat zegt heel veel over Leers. Een geweldig PR offensief richting bevolking wordt in gang gezet. Alles gaat ogenschijnlijk legaal toe. Verweer is uitgesloten. Het werkt als een staat in de staat, typisch voor Rijkswaterstaat. Corrupt? In ieder geval word je met een uiterst gecompliceerd proces geconfronteerd. Wie profiteert, wie lift mee, wat blijft aan mogelijke strijkstokken hangen? Wie draait voor mislukkingen op, bij overschrijding van de begroting?




Vermoedens zijn nog geen bewijzen. Ondertussen vreet het veelkoppig monster auto zich steeds verder de stad in.

• CORRUPTIE (bis)

• VRIEND LEERS

• DE COMING OUT VAN EEN FASCIST

• SMEERGELD EN CORRUPTIE

• DE ONDERGANG VAN BELGIË STAAT VAST

• STAN OVER JORIS