Antwerpen en Maastricht, de twee steden die het lot van Holland bepaalden, waarvoor de bewoners van boven de rivieren hen nog steeds hun dankbaarheid betonen. De liefde ging zelfs zover dat ze van Maastricht niet wilden scheiden nadat in Brussel de revolutie was uitgebroken en de Limburgers als een blok achter de Belgen stonden. Maastricht zou en moest behouden worden voor Oranje en haar volk. Het land moest verdedigbaar blijven en de kolen geëxploiteerd. Zo begon, uit grote liefde geboren, de kolonisatie van Limburg met een status aparte voor dit gewest. Vraag maar aan de gouverneur, geboren en getogen Maastrichtenaar. Hij kent beslist de geschiedenis van zijn geliefde Mestreech.
Een ander, die de geschiedenis ook goed kende, maar dan vanuit een ander perspectief, was Wannes van der Velde.
Zijn naam dook vandaag bij me op door het terugluisteren van oude radio programma’s. Antwerpen is zijn stadszanger kwijt… De enige, de echte en zijn Duitse helft.
“Een spel van het toeval in het leven”, zegt Pierre Rondas in de inleiding op het programma over de Duitse helft van Wannes.
O zo herkenbaar, Belgisch, Duits, Hollands. Een kenmerk voor steden en hun bevolking op de breuklijnen van culturen, begeerd door machthebbers. Ideaal gelegen voor roof en uitbuiting. De bevolking kan niet veel meer dan zich schikken in haar lot. Het bracht Maastricht een vroege industriële revolutie afgesloten als het werd van haar achterland door de kolonisator. Antwerpen werd gedwongen in een benadeelde situatie t.o.v. Rotterdam. Ironie van de geschiedenis, Maastricht speelde een grote rol in de uiteindelijke suprematie van deze zogenaamde Maasstad aan de Rotte.
In het programma van en over Wannes komen zaken aan de orde die ik maar al te goed ken uit de verhalen van mijn familie. Duitsland, Theresienstadt… En later, Brecht, Eisler, Dario Fo… Voor een deel verhalen die je niet zomaar aan de openbaarheid prijsgeeft. Dat je dat niet moet doen heb ik ervaren bij het tonen van een foto waarmee ik eens onverwacht werd geconfronteerd, midden in de nacht.
Deze straat kwam afgelopen week in de publiciteit, de straat waarin ik mijn eerste levensjaren heb doorgebracht en waarmee ik me nog steeds verbonden voel als geen enkele andere. Een van de mooiste van Maastricht en toendertijd een echte straat van het volk. Op de foto vallen mijn ouders en broertje te zien. Een ooggetuige uit die oorlogsjaren verhaalde me onlangs hoe de straat uit stil protest toekeek, en niet wegkeek, toen een geliefd buurtbewoner en zijn familie werden afgevoerd door de politie, de joodse slager.
De straat heeft sinds de zeventiger jaren een enorme gedaanteverandering ondergaan. Ze is van haar ziel beroofd, ze is nu grotendeels in handen van zakenlieden die voornamelijk oog hebben voor een goed gevulde portemonnee. En ach, ze voeren actie, en ach wat voelen zich benadeeld door wat kleingeestige parkeerwachten of dergelijke. Het is het vermelden niet waard. Maar o, de koloniale geest wordt wakker over enkele dappere Bataven, zie ik op Twitter. Er wordt spottend gedaan over Carnaval, dat kan dus, terwijl ze er geen jota van begrijpen, de VVD wordt erbij gesleept en de burgemeester. Gelukkig toeval voor de Maastrichtenaar, de man is niet van deze stad, is homofiel en joods. Aan hem kan het niet liggen of wel?
Ach, weet u, de kleingeestigheid en gebrek aan zelfspot van de Bataaf zijn in mijn contreien genoegzaam bekend. Waren die lui maar niet zo luidruchtig. Als gasten weten ze zich echt niet te gedragen.
Ter illustratie: “Een verzetsdaad”… Kan het stompzinniger? Nee, ook van vrijheid heeft deze scribent geen snars begrepen. Wat doet het ertoe, we hebben gelukkig Wannes nog: De Vagebond (1968).
-
WAS HET MAAR ZO EENVOUDIG
-
EEN BERICHT VAN DE PVV-LEIDER AFD. MAASTRICHT
-
WEEMOED
-
MISTERO BUFFO
-
EEN GROOT COMPONIST
Uitgelichte afbeelding: Jan Luyken
Foto: Rechtstraat Maastricht bij de inval van de Duitsers, mei 1940 – bron: Bundesarchiv
